XIX. Asırdan Günümüze Azerbaycan’ın Sosyo-Ekonomik Gelişimi

Abstract

ÖZET Azerbaycan ekonomisindeki gelişim, XIX. asır ve sonrasında yaşanmaya başlamıştır. Sovyetler birliğinin petrol ihtiyacının karşılanması için Azerbaycan’ın petrol sanayisi geliştirilmiştir. Petrol sanayisinin gelişmesi Azerbaycan’ın gelişimine de ivme kazandırmıştır. Azerbaycan’da uygulanan ekonomi politikası sayesinde Azerbaycan'ın makroekonomik gelişimi sürdürülmüş ve birçok ülkenin uzun vadede başaramadığı bir büyüme oranı elde edilmiştir. Bugün, ekonomideki hızlı gelişme ve çok sayıda kazanımın bir sonucu olarak, Azerbaycan niteliksel olarak yeni bir aşamaya, modernleşme aşamasına girmiştir. Gelişime giden yol sorunsuz olmamıştır. Bağımsızlığın ilk yıllarında Azerbaycan devleti birçok siyasi ve ekonomik sorunla karşılaşmıştır. Ancak Haydar Aliyev'in iktidara gelmesiyle ülkenin kalkınmasında bir dönüm noktası yaşanmıştır. Böylece, uzun süre Sovyetler Birliği'nin bir parçası olan Azerbaycan ekonomisi, sadece petrol alanında değil tarım, hayvancılık, lojistik gibi alanlarda da gelişme sağlamıştır. Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle birlikte, Sovyetler Birliği dahilindeki devletler arasında dağılma sürecinin başladığı görülmektedir. Azerbaycan’ın da içinde olduğu, yeni bağımsızlık kazanan ülkelerde yeni bir tarihsel aşamanın temelleri atılmıştır. Uzun bir tarihe sahip olan Azerbaycan’ın eski ekonomik durumu hakkında hala çok az bilgi olmasına rağmen, SSCB’nin içerisinde olduğu zamanlardaki ekonomik durumu hakkında daha fazla bilginin olduğu görülmektedir. Sovyetler Birliği yönetimi döneminde Azerbaycan ekonomisinin gelişimi, yönetim sistemindeki genel politik inançlar çerçevesinde ve aynı zamanda bu ülkeye karşı sürekli çelişkili bir tutum doğrultusunda asılsız, önyargılı talepler içerisinde gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, Azerbaycan’daki bazı önemli bölgelerin, özellikle Sovyet rejiminin çıkarları doğrultusunda, zengin yerel kaynakların kullanımına dayalı olarak geliştirilmesi, Sovyetler birliğinin de buna bağlı olduğu izlenimini yaratıyordu. Bu nedenle Sovyetler Birliği’nin Azerbaycan'ı tekrar işgal etme arzusunun güçlü olmasına rağmen Azerbaycan’ın hiçbir zaman bağımsızlığından vazgeçmediği gözlenmektedir. Azerbaycan, zengin kaynakları ve güçlü ilişkileri sayesinde her geçen gün daha da gelişmektedir. Bu gelişmeyi Azerbaycan’ın ordusunda ve ekonomisinde görmek mümkündür. Anahtar kelimeler: Sovyetler döneminde Azerbaycan, Bağımsız Azerbaycan, Azerbaycan’ın gelişmesi, Yerel kaynaklar.

ABSTRACT

The economy developments of Azerbaijan have begun in the 19 century and later, the petroleum industry of Azerbaijan was developed to meet the demands for the oil of the Soviet Union. Azerbaijan now as an independent country is getting stronger and developing rapidly with each passing year. That is a gratitude to the economic policy which followed up, the macroeconomic developments of Azerbaijan continued and a growth rate that many countries failed it on within the long term has achieved. Today, as a result of the rapid development and numerous gains in the economy, Azerbaijan has entered a qualitatively new stage on the era of modernization. The way to development wasn’t easy. In the first years of independence, Azerbaijani state had faced many political and economic problems. However, there was a turning point in the development of the country after the returning of Heydar Aliyev to power. Thus, for Azerbaijani economy, which had been part of the Soviet Union for a long time and was developing in one area. With the collapse of the Soviet Union, processes of disintegration began among allied republics working together in a planned socialist system. The foundations of the new historical stage were laid in the newly independent countries including Azerbaijan. Although we still have little information about the economic situation of the former country of Azerbaijan, which has a very long history otherwise we are still having a broader understanding of the economic situation of the era of enslavement which coincided with the beginning of the development of capitalism. In the long period of the colonial rule, the development of the Azerbaijani economy has taken place not only in the context of the general political beliefs that found in this system, but also for unfounded prejudiced demands for obvious reasons, in a constantly hypocritical and contradictory attitude toward this country. However, the developments of some important regions of Azerbaijan, especially in the interests of the Soviet regime, were basing on the uses of rich local resources, created the impression that the empire was also dependent on it. Therefore, the desire of the empire to invade Azerbaijan, which was once occupied by force as part of its territory, was of course very strong, but Independent Azerbaijan has never passed through its independence. Azerbaijan now is developing day by day and thanks to its rich resources and strong relations. It is possible to see this development in the army and economy of Azerbaijan.