Abstract:
ÖZ
Türkler 8. yüzyıldan itibaren İslam dinine girmeye başlamışlardır. Sonraki dönemlerde ise kabul ettikleri bu yeni dini daha iyi öğrenebilmek maksadıyla Kur’ân’ı Türkçeye tercüme etmişlerdir. Türkçenin 13-15. yüzyıllarını kapsayan Eski Anadolu Türkçesi devresi çok sayıda bu tür tercüme eserin yazıldığı bir dönemdir. Bu dönemdeki tercümelerin bir kısmı tefsir niteliğinde eserlerken bir kısmı da tek tek, kelime kelime çevrilen satıraltı tercüme eserlerdir. Kaleme alınan bu eserler Türkçenin söz varlığına önemli katkı sağlamışlardır.
Bu tezde, Manisa İl Halk Kütüphanesi’nde beş cilt halinde bulunan "Tefsîr-i Kur’ân" adlı eserin MHK 174 arşiv numaralı dördüncü cildinin 51b-122b arasındaki varakları incelenmiştir. Eser tefsirli bir amme cüzü tercümesidir. Yani Kur’ân-ı Kerîm'in son cüzü olan 30. cüzünün tefsirli tercümesini içermektedir. Mustafa bin Muhammed tarafından yazılmıştır. Çalışmamızda eser, yazar ve müstensih hakkında bilgiler sunulmuş, eserin imla, ses ve şekil özellikleri ortaya konulmuş, metnin transkripsiyonu yapılmış, cümleleri analiz edilmiş ve son olarak da sözlüğü hazırlanmıştır. Böylece Türkçenin hem tarihi sözlüğüne katkıda bulunmak hem de cümle kurgusunun tespitiyle ifade tarzının çeşitliliği ve genişliğini ortaya koymak amaçlanmıştır.
ABSTRACT
Turks have begun to convert to Islam since the 8th century. In the following periods, they translated the Quran into Turkish in order to learn better this new religion they accepted. The period of Old Anatolian Turkish which covers the 13th-15th centuries of Turkish is a period when many such translated works were written. While some of the translations in this period were works of interpretation, some of them were translated works that were translated word by word under line. These works have contributed significantly to the vocabulary of Turkish.
In this thesis, the leaflets between 51b-122b of the fourth volume with archive number MHK 174 of the work named "Tafsir-i Kur'ân" in five volumes in Manisa Provincial Public Library were examined. The work is a commentary and literal translation of the "amme" part of Quran. That is, it contains the interpretative translation of the 30th part of the Quran, which is the last part. It was written by Mustafa bin Muhammed. In our study, information about the work, the author and the writer was presented, the spelling, phonetic and form features of the work were revealed, the text was transcribed, it's sentences were analyzed, and finally it's dictionary was prepared. Thus, it was aimed to contribute both to the historical dictionary of Turkish and to reveal the diversity and breadth of the style of expression by determining the sentence construct.
