Bölgesel Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları Bağlamında Türkiye’nin Ortadoğu’daki Rolü

Abstract

ÖZ Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte insanlığın yaşadığı sıkıntıların en büyük nedeni devletler arasında yaşanan sorunlar olmuştur. Herhangi bir bölge de baş gösteren sorunların uluslararası barışı ve huzuru bozması, güvenlik endişesi yaratması diğer uluslararası toplumları da etkilemektedir. İki ya da daha fazla uluslararası toplumun dâhil olduğu, çıkan uyuşmazlıkların diğer devletleri de etkilediği ve uluslararası anlam taşıyan ihtilafları, uluslararası uyuşmazlık olarak adlandırmamız mümkündür. Uluslararası uyuşmazlıkları ise Hukuki Uyuşmazlıklar, Siyasi Uyuşmazlıklar ve Diğer Uyuşmazlıklar olarak sınıflandırmamız mümkündür. BM’nin 33. maddesine göre uyuşmazlıkların barışçıl çözümü bağlamında, Yargısal (Hukuki) Yollarla, Diplomatik ve Uluslararası Örgütler Aracılığıyla çözülmesi öngörülmektedir. Yargısal yollarla çözülmesi; uluslararası hakemlik ve uluslararası yargı organları ile diplomatik yollarla çözülmesi ise görüşme, soruşturma ve uzlaştırma komisyonları, arabuluculuk yöntemleri kullanılmaktadır. Hangi yöntemin kullanılacağı yaşanılan uyuşmazlığa ve tarafların isteklerine göre değişebilmektedir. Önemli olan yaşanan bu uyuşmazlığın uluslararası barış ve güvenliği sarsacak düzeye gelmeden çözümünü sağlayabilmektir. Çalışmanın asıl konusu ise bu yöntemlerden diplomatik yollar ile çözülmesine bağlı olarak gerçekleştirilen arabuluculuk faaliyetidir. Arabuluculuk, uyuşmazlık yaşayan tarafların, bir anlaşmanın şartlarını müzakere edebilmeleri adına bir araya getirme uğraşı içerisinde olan, uzlaşma sağlanabilmesi için iletişimi kolaylaştıran, tarafsız ve gönüllü bir üçüncü kişinin katılımı ile yürütülen bir faaliyettir. Sorunların çözümünde arabuluculuk ve müzakere yöntemini tercih eden Türkiye’nin uygulamaları ve faaliyetleri uluslararası arenada büyük yankı ve etki uyandırmaktadır. Hem bölge olarak komşu olan hem de çatışma bölgelerine bakıldığında en çok dikkat çeken bölge olan Ortadoğu Bölgesinde yaşanan bölgesel sorunların barışçıl yöntemlerle çözümü bağlamında Türkiye üçüncü kişi olarak, uyuşmazlıklara dâhil olmuştur. Türkiye, bölgede yaşanan uyuşmazlıklarda, arabuluculuk faaliyetlerinin temel özelliklerine sadık kalmaya çalışırken, bazı sorunlarda ise sadık kalamayarak, sorunlarda saf dışı kalmıştır. ABSTRACT In the process form past to present, matters among states have been the biggest cause of humanity's troubles. The matters that arise in any territory disrupt International peace and security and to create security concerns, affecting other international communities. It is possible to denominate the International discrepancies in which two or more International communities are involved, conflicts that arise affecting other states and have an international meaning. Also it is possible to classfy the international discrepancies as Legal Discrepancies, Political Discrepancies and Other Discrepancies. UN in the context of the peaceful settlement of disputes with regard to Article 33, is foreseen to be resolved through Judicial (Legal) Ways the Diplomatic and International Organizations. The ways of Judicial; international arbitration and international judicial bodies and also the ways of diplomacy; negotiation, investigation and conciliation commissions and mediation methods are used and which method to use may vary depending on the experinced discrepancy and the requests of the aspects. However the fundamental thing is to be able to overcome this discrepancy before a level that undermine international peace and security.

The principle issue of the study is the mediation activity carried out depending on the resolution of these methods through diplomatic means. Mediation is an activity carried out with the participation of an impartial and voluntary third person, who tries to bring together the terms of a dispute so that they can negotiate, facilitate communication in order to reach a settlement. Moreover, Turkey who prefer mediation and negotiation in solving the matters and its application methods and activities are a great repercussion and influence in the ınternational arena. Considering that both the conflict regions and neighboring regions, the most notable region in the Midlle East for the peaceful resolution of regional matters being experienced in the context of Turkey as a third person has been involved in discrepancies. In the discrepancies in the region, while Turkey tried to remain faithful to the fundamental characteristics of mediation activities, some issues could not remain faithful and not to be involved in matters.