Moldo Kılıç Şamırkan Uulu’nun Şiirlerindeki Muhteva Üzerine İnceleme

Abstract

ÖZ Kırgızlar varlıklarını sürdürebilmeleri için tarih boyunca birçok mücadeleler verir. Kimi zaman egemenliklerini kaybedip başka devletlerin himayesi altında yaşamak zorunda kalırlar. Fakat egemenliklerini kaybetmeyi hiçbir zaman kabullenmezler. Kırgızların XIX. asırda varlıklarını sürdürebilmek için verdikleri mücadeleler oldukça önemlidir. Bu dönemde halkın yaşadığı sorunlar baskı ve zulümler Kırgız halkını hayli zor bir duruma sevk eder. Kırgızların bu dönemde yaşadığı olaylar bir nevi Kırgız halkının kaderini de belirler. Köklü bir geçmişe ve kültüre sahip olan Kırgızların bu dönemde en büyük destekçisi kendi halkından olan, hiçbir zaman onları yalnız bırakmayıp bu zor günlerde onlara rehber olan ‘Molla’lardır. Mollalar medreselerde eğitim almış, okuma yazma bilen kişilerdir. Molla adı verilen bu kişiler isimlerinin başına ‘Moldo’ unvanını alırlar. Moldolardan bazıları şiir yazarak ‘Kırgız yazılı edebiyatının’ temellerini atar. ‘Kırgız yazılı edebiyatının’ başlamasına öncülük eden şairlerden biri olan ‘Moldo Kılıç kalemini halkı için kullanır. Moldo Kılıç yazdığı şiirlerle Kırgız halkının yanında olur. Şiirleri vasıtasıyla onların haklarını savunmaya çalışır. Halkını savunurken yöneticileri ve devlet adamlarını çekinmeden şiirlerinde tenkit eder. Moldo Kılıç, ömrü boyunca halkının yanında olup, onlara yol göstermeyi kendine bir borç bilir. Hayata gözlerini yumana kadar bu uğurda yılmadan çalışır. Bu çalışmada; Kırgız Türklerinin tarihi hakkında bilgilerin yanı sıra XIX. asırda Kırgız halkının yaşadığı zorluklara değinildi. Bu dönemin şairi olan ‘Moldo Kılıç’ın hayatı, Edebi şahsiyeti ve şiirleri üzerinde duruldu. Ayrıca bu çalışmada Moldo Kılıç’ın şiirlerinin muhtevalarına göre tasnif edilip incelenmesi yapıldı. Anahtar Kelimeler: Kırgız Edebiyatı, Moldo Kılıç, Şair, Şiir, Muhteva

ABSTRACT Kyrgyzs have struggled to survive throughout history. Sometimes they lose their sovereignty and live under the auspices of other states. But they never accept to lose their sovereignty. XIX of the Kyrgyz. The struggles they waged to survive in the century are very important. Problems experienced by the people during this period. Pressure and persecution drive the Kyrgyz people into a very difficult situation. The events experienced by the Kyrgyz during this period also determine the destiny of the Kyrgyz people. The great supporters of the Kyrgyz, who have a deep-rooted past and culture, are the Mullahs, who never leave them alone and guide them in these difficult days. Mullahs are literate people who were educated in madrasahs. These people, who are called mullahs, take the title of “Moldo” next to their names. Some Moldons write poetry and lay the foundations of “Kyrgyz written literature”. One of the poets that pioneered the beginning of “Kyrgyz written literature” is “Moldo Kilic”. He uses his pen for his people. Moldo Kılıç stands by the Kyrgyz people with his poems. He tries to defend their rights through his poems. While defending his people, he criticizes rulers and statesmen in his poems without hesitation. Moldo Kılıç owes himself to being with his people throughout his life and to guide them. He works tirelessly for this cause until his eyes are dead. In this study; There is information about the history of the Kyrgyz Turks. XIX. The difficulties of the Kyrgyz people in the 16th century are mentioned. The poet of this period, Moldo Kilic, has a life, literary personality and poems. In addition, in this study, Moldo Kılıç’s poems were classified and analyzed according to their content.