ATRİUMLU YAPILARDA İÇ MEKAN HAVA KALİTESİNE YÖNELİK İYİLEŞTİRME ÖNERİLERİNİN BELİRLENMESİ: KAMİL GÜLEÇ KÜTÜPHANESİ ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET

Modern yaşamda artan enerji talebi doğrultusunda geliştirilen stratejiler, küresel boyutlarda birçok çevre sorununa neden olmaktadır. Bu sorunların en önemlilerinden biri de yetersiz iç mekân hava kalitesidir. Tasarım evresinde yanlış ve sağlıksız yapı ürünü seçimi ve etkin planlanmayan doğal havalandırma iç mekân hava kalitesini etkileyen en önemli parametrelerdir. İç mekân hava kalitesi, iç mekân havasında bulunan kirletici düzeyiyle bağlantılıdır. İç mekân hava kirleticileri yapı malzemelerinden ve dış mekândan kaynaklanabileceği gibi insan aktiviteleri sonucunda da oluşabilmektedir. Başlıca iç mekan hava kirleticileri karbondioksit, uçucu organik bileşikler ve partikül maddeler olarak sayılabilmektedir. Bu kirleticilerin iç mekân havasında kabul edilebilen sınır değerlerinin üzerine çıkması, insanlarda ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Bu nedenle yapının plan tipolojisine bağlı olarak tasarım evresinde etkin doğal havalandırma ilkelerinin kullanılması önemlidir. Atriumlu plan tipi geçmişten günümüze kadar gelişerek kullanılmış bir plan tipi olup, doğal havalandırma için etkin çözümlere imkân verebilmektedir. Fakat bu plan tipine sahip yapılarda dahi etkin havalandırma prensipleri göz ardı edildiğinde yetersiz iç mekân hava kalitesi gözlenebilmektedir. Çalışma kapsamında atriumlu plan tipine sahip bir yapının, sadece doğal havalandırma tasarımları ile ısıl konfordan ödün vermeden iç mekân hava kalitesinin iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı olarak seçilen Karabük Üniversitesi Kamil Güleç Kütüphanesi’nde öncelikle mevcut ısıl konfor ve iç mekân hava kalitesinin belirlenmesine yönelik ölçümler gerçekleştirilmiş ve iç mekân havasındaki kirlilik düzeyi tespit edilmiştir. Yapıyı kullanan kişilerin ısıl konfor ve iç mekân hava kalitesine yönelik memnuniyetin belirlenmesiyle birlikte, hem nicel hem de nitel verilerle yapıda iç mekân hava kalitesinin iyileştirilmesi gereği ortaya konmuştur. Atriumlu yapılarda doğal havalandırma ilkeleri ana ekseninde, iyileştirme önerisi detaylarına karar verilmiştir. Bu bağlamda çapraz havalandırma, baca etkisi ile havalandırma, çatı kanadı, çatı penceresi ve rüzgâr kulesi ile havalandırma önerileri simülasyon programı ile değerlendirilmiş, sadece doğal havalandırma yöntemi ile iyileştirme önerileri doğrultusunda sıcak ve soğuk dönemde ısıl konfordan ödün verilmeden yapının iç mekan hava kalitesinin iyileştirilebileceği belirlenmiştir.

ABSTRACT

Strategies developed in line with the increasing energy demand in modern life cause many environmental problems at global scale. One of the most important of these problems is inadequate indoor air quality. In the design stage of the building, the selection of wrong and unhealthy building products and inefficiently planned natural ventilation are the most important parameters affecting indoor air quality. Indoor air quality is linked to the level of pollutant present in the indoor air. Indoor air pollutants can be caused by building materials and outdoor areas or by human activities. Major indoor air pollutants can be counted as carbon dioxide, volatile organic compounds and particulate matter. As a result of these pollutants exceeding the acceptable limit values in indoor air, they can cause serious health problems for people. Therefore, it is important to use effective natural ventilation principles in the design stage of the buildings depending on the plan typology. Atrium plan type is a plan type that has been developed and used from the past to the present, and it can provide effective solutions for natural ventilation. However, when the principles of effective ventilation are ignored even in buildings with this plan type, insufficient indoor air quality can be observed. Within the scope of the study, it is aimed to improve the indoor air quality of a building with atrium plan type without sacrificing thermal comfort with only natural ventilation design principles. In the Karabük University Kamil Güleç Library, which was chosen as the case area, firstly measurements were made to determine the current thermal comfort and indoor air quality, and the indoor pollution level was determined. With the determination of satisfaction with the thermal comfort and indoor air quality of the people using the building, the need to improve the indoor air quality in the building was revealed with both quantitative and qualitative data. The details of the improvement proposal were decided in the main axis of natural ventilation principles in atrium buildings. In this context, ventilation suggestions such as cross ventilation, chimney effect ventilation, roof wing, roof window and wind tower were evaluated with the simulation program. It was determined that the indoor air quality of the building could be improved without sacrificing thermal comfort in hot and cold periods, in line with the improvement suggestions with only natural ventilation method.