Emzirme Eğitimi Alan Annelerin Emzirme Öz Yeterlilik ve Emzirme Başarılarının Sağlık İnanç Modeli Temelinde Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma doğum sonu dönemde Sağlık İnanç Modeli temelinde emzirme eğitimi alan annelerin emzirme öz yeterlilik ve emzirme başarılarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Eğitim müdahalesi tipindeki bu çalışma 08 Şubat - 08 Haziran 2019 tarihleri arasında Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini anılan hastanede doğum yapan ve doğum sonu dönemde lohusa servisinde yatan tüm anneler oluşturmuştur. Örneklemini ise konuşma ve anlama problemi olmayan, tanı almış psikiyatrik hastalığa sahip olmayan, doğum sonu ilk 48 saat içinde bebeği ile teması olan, canlı doğum yapan, bebeği yanında olan ve araştırmayı kabul eden 207 anne oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda hazırlanan 1) anket formu, 2) Emzirme Öz Yeterlilik Ölçeği (Postnatal şekli) ve 3) LATCH emzirme tanılama ölçeği kullanıldı. Postpartum dört hafta sonra aynı anneler lohusa servisine davet edilerek Emzirme Öz Yeterlilik Ölçeği (Postnatal Şekil), LATCH Emzirme Tanılama Aracı ve bebeklerin kilo, boy ölçümleri tekrarlandı. Elde edilen verilerin dağılımları aritmetik ortalama, standart sapma, yüzdelik kullanılarak verilmiştir. Normal dağılıma uygunluk Kolmogrov Smirnov testi ile test edilmiştir. Hastaneden taburcu olmadan önce ve 4 hafta sonra bebeğe ve emzirmeye ilişkin cevapları karşılaştırmak için ki kare testi, ek gıda kullanımını karşılaştırmak için Mann Whitney U testi, taburculuk öncesi ve sonrası öz yeterlilik ve emzirme başarılarını değerlendirmek için Wilcoxon testi, ölçekler arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmaya dahil edilen annelerin yaş ortalamaları 29.00±5.52 yaş ve bu annelerin %78.3'ü 20-34 yaş aralığında bulunmaktaydı. Annelerin hastaneden taburcu olmadan önce EÖYÖ puan ortalaması 60.58±6.70’iken postpartum 4. hafta 67.36±7.63’tür. LATCH ölçeği puan ortalaması hastaneden taburcu olmadan önce 9.25±1.23’iken postpartum dört hafta sonra 9.68±1.30’dur. Öz yeterlilik puanları arttıkça (r=0.152 p=0.029) emzirme başarısı puanları (r=0.494 p=0.000) da artıyordu. Bebekleri bir ayda 500 gr üzerinde kilo alan annelerin emzirme öz yeterlilik ve emzirme başarılarındaki puan artışı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Bu araştırma sonuçlarına göre Sağlık İnanç Modeli’ne dayalı emzirme eğitimi verilmesi annelerde emzirme öz yeterlilik ve emzirme başarısını arttırmaktaydı.

ABSTRACT This study was conducted to evaluate breastfeeding self-efficacy and breastfeeding success of mothers who received breastfeeding training based on the Health Belief Model in the postpartum period. This training intervention type study was carried out at Karabük University Training and Research Hospital between 08 February - 08 June 2019. The universe of the study consisted of all mothers who gave birth in the mentioned hospital and who were hospitalized in the postpartum ward. The sample consisted of 207 mothers who did not have speech and understanding problems, did not have a diagnosed psychiatric disease, had contact with their baby in the first 48 hours after birth, had a live birth, were with the baby and accepted the study. As data collection tools, 1) questionnaire form, 2) Breastfeeding Self-Efficacy Scale (Postnatal form) and 3) LATCH breastfeeding diagnostic scale were used by the researcher in line with the literature. After four weeks postpartum, the same mothers were invited to the puerperium service and the Breastfeeding Self-Efficacy Scale (Postnatal Figure), LATCH Breastfeeding Diagnostic Tool and the baby's weight and height measurements were repeated. The distributions of the obtained data are given by using arithmetic mean, standard deviation and percentage. Compliance with normal distribution was tested with the Kolmogrov Smirnov test. Chi-square test to compare baby and breastfeeding responses before and 4 weeks after discharge from hospital, Mann Whitney U test to compare additional food use, Wilcoxon test to evaluate self-efficacy and breastfeeding success before and after discharge, correlation analysis to evaluate the relationship between scales used. The mean age of the mothers included in the study was 29.00 ± 5.52 years and 78.3% of these mothers were between the ages of 20-34. Before discharge from the hospital, the mean BSES score of the mothers was 60.58 ± 6.70, while it was 67.36 ± 7.63 at the postpartum 4th week. While LATCH scale mean score was 9.25 ± 1.23 before discharge from the hospital, it was 9.68 ± 1.30 after four weeks postpartum. As the self-efficacy scores increased (r = 0.152 p = 0.029), the breastfeeding success scores (r = 0.494 p = 0.000) also increased. The score increase in breastfeeding self-efficacy and breastfeeding success of mothers whose babies gain more than 500 grams in a month were found to be statistically significant (p <0.05). According to the results of this research, giving breastfeeding training based on the Health Belief Model increased breastfeeding self-efficacy and breastfeeding success in mothers.