Barış Müstecaplıoğlu’nun Gerçekler Kırıldı ve Şamanlar Diyarı Adlı Eserlerinde Büyülü Gerçekçilik

Abstract

ÖZ

Bu çalışmada, modern dönem Türk edebiyatının hikâye ve roman yazarlarından “Barış Müstecaplıoğlu’nun Gerçekler Kırıldı ve Şaman Diyarı Adlı Eserlerinde Büyülü Gerçekçilik” konusu ele alınmıştır. Gerçekler Kırıldı adlı eser, hikâye türünde; Şamanlar Diyarı ise roman türünde kaleme alınmıştır. Çalışmada, yazar-eser ilişkisini belirlemede biyografi yöntemi (hayatı-eserleri ve sanatı) kullanılırken, büyülü gerçekçilik kavramı hakkında literatür bilgisine başvurulmuştur. Ayrıca Barış Müstecaplıoğlu’nun söz konusu eserlerindeki büyülü gerçekçilik unsurlarının tespiti için de metin çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Büyülü gerçekçilik kavramı, genel olarak literatürde “Magical Realism, Magic Realism, Marvellous Realism” adıyla anılmaktadır. “Magic” kavramı, bilinmeyeni ve gizemli olanı ifade ederken, “Realism” kavramı ise var olanı-alışılmışı ifade eder.

Büyülü gerçekçilik akımı, daha çok Latin Amerika kıtası ile özdeşleştirilse de günümüzde uluslararası bir olgu konumundadır. Olgunun bu gelişiminde sekülerleşmenin itici rolü olduğu kadar olgunun kendi iç dinamiklerinin de büyük bir etkisi vardır. Olgunun uluslararası bir akım haline gelmesindeki iç dinamiklerine bakıldığında, büyülü gerçekçilik kavramına dair tartışmaların genişliği, kavramın ortaya çıkışını hazırlayan ekonomik, siyasi, kültürel etmenler ve kavramın çok kültürlü yapısı göze çarpmaktadır. Böylece denilebilir ki büyülü gerçekçilik, değişen dünya sistemine karşı duyulan tedirginliğe karşı bir refleks olarak ve farklı disiplinleri içerecek şekilde geliştirilmiş, gücünü ise kendisinden alan oksimoron bir kavramdır. Bu çalışmada, bu refleksin edebiyat dünyasındaki durumu ele alınmış olup elde edilen veriler ışığında da Barış Müstecaplıoğlu’na ait Gerçekler Kırıldı ve Şamanlar Diyarı adlı eserleri büyülü gerçekçi unsurlar bağlamında incelenmiştir.

Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. “Birinci Bölüm”de, Barış Müstecaplıoğlu’nun hayatı, eserleri, sanatı, hikâye ve romancılığı hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın “İkinci Bölüm”ünde, büyülü gerçekçilik akımına dair kavram tartışmaları, büyülü gerçekçilik akımının belirleyici özellikleri, akımın ortaya çıkışını hazırlayan ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel ortam ve akımın farklı kültürlerin edebiyatlarındaki gelişimi ele alınmıştır. Çalışmanın “Üçüncü Bölüm”ünde ise Barış Mestecaplıoğlu’nun, Gerçekler Kırıldı adlı hikâye kitabı büyülü gerçekçi unsurlar açısından incelenmiştir. Hikâye kitabı üç bölüm ve Empatan, Yabancı, Avcı, Gerçek Beni Öldürmek, Gezegenin Oyunu, İksir Ustaları, Büyücü ve Çocuklar, Ölümden Beter, Hayal Makinesi, Kayıp Rıhtım, Rıfat Efendi ve Mucizeler Konağı, Enkazdaki Dost, Albert Long Hall’ın Hayaletleri olmak üzere toplamda on üç hikâyeden oluşmaktadır.

Yazar, Gerçekler Kırıldı adlı eserinde yer alan hikâyelerinde, gelecekteki yenidünya yaşamını, uzaylı ve insan savaşlarını, gezegenler arası oynanan gizemli oyunları, ölümün ardındaki büyülü yolculuğu, esrarengiz icatları, biçim değiştirerek hayvana dönüşebilme gibi gerçek dışı temaları, günümüz gerçekliğinden kopmayan bir anlayışla işlemiştir.

Çalışmanın son bölümü olan “Dördüncü Bölüm”de ise yazarın Şamanlar Diyarı adlı romanı büyülü gerçekçiliğin temel özellikleri açısından incelenmiştir. Yazar, Şamanlar Diyarı’nda, yabancılaştırma ilkesini patlayış ile form değiştirme ağırlıklı olarak kullanmıştır. Melezlik unsurunu zamanda, mekânda ve olguda zıtlıklar, dengeleme stratejisini ise gizemli olaylar etrafında okuyucusuna sunmuştur.

Bu çalışmanın amacı, büyülü gerçekçilik akımının Türk edebiyatındaki durumunu ve Türkiye’deki gelişimini ortaya koymak olduğu kadar, Barış Müstecaplıoğlu’nun söz konusu eserlerinde büyülü gerçekçilik unsurlarını nasıl kullandığının tespit edilmesidir. Bu çalışmada, Barış Müstecaplıoğlu’nun eserleri üzerine yapılan çözümlemeler sonucunda, Türk edebiyat kültürünün tarihsel sürecinin büyülü gerçekçilik akımının temel argümanları ile genellikle uyumlu bir bütünlük oluşturduğu görülmüştür. Bu bütünlüğün vermiş olduğu zenginlik ile büyülü gerçekçilik akımının Türk edebiyatındaki yerinin daha da kuvvetlendiği, Barış Müstecaplıoğlu’nun, akımın bu gelişiminde Türk edebiyatına büyük katkılar sağladığı ve incelenen iki eserde de büyülü gerçekçilik akımının temel özelliklerinin başarılı bir şekilde uygulandığı tespit edilmiştir. ABSTRACT

In this study, the subject of “Magical Realism” in the works of Barış Müstecaplıoğlu, one of the story writers and novelists of contemporary Turkish literature, titled Truths Are Broken and The Land of Shamans was discussed. The work named Truths Are Broken was written in the story genre and The Land of Shamans as a novel. In the study, the biography method (his life, works, and art) was used in determining the author-literary work relationship, and the literary information was consulted for the concept of “Magical Realism.” In addition, the method of literary work analysis was used in order to determine the elements of “Magical Realism” in Barış Müstecaplıoğlu’s works in question. The concept of “Magical Realism” is also mentioned as “Magic Realism and Marvelous Realism.” The concept of “Magic” expresses the unknown and the mysterious while the concept of “Realism” expresses the existing and the ordinary.

Although the “Magical Realism” movement is mostly identified with the Latin American continent, it is an international phenomenon today. The internal dynamics of the phenomenon has a strong influence on this progress of the phenomenon as well as the driving role of secularization. Considering the internal dynamics of the phenomenon becoming an international movement, the wide range of discussions on the concept of magical realism, the economic, political, and cultural factors paving the way for the concept, and the multicultural nature of the concept stand out. Accordingly, it can be expressed that magical realism is an oxymoron concept that was developed as a reflex to the changing world system in a way that includes different disciplines while drawing its strength from itself. In this study, the status of this reflex in the literary world was discussed and, in the light of the data obtained, the works of Barıs Mustecaplıoglu, titled Truths Are Broken and The Land of Shamans, were analyzed in the context of magical realist elements.

The study consists of “Four Sections”. In the “First Section”, information was given about Barıs Mustecaplıoglu’s life, works, art, and his story writer and novelist identities. In the “Second Section” of the study, the conceptual debates on the “Magical Realism” movement, the defining characteristics of the magical realism movement, the economic, political, social, and cultural environment that prepared the emergence of the movement, and the progress of the movement in the literature of different cultures were discussed. In the “Third Section” of the study, Barıs Mustecaplıoglu’s storybook titled Truths Are Broken was analyzed in terms of magical realist elements. The storybook is composed of three chapters and 13 stories titled Empatan, The Stranger, The Hunter, Killing the Real Me, The Planet’s Game, Potion Masters, The Wizard and the Children, Worse than Death, The Dream Machine, The Lost Dock, Mr. Rıfat and the Mansion of Miracles, The Friend in the Wreck, and Albert Long Hall’s Ghosts.

In the stories in his book titled Truths Are Broken, the author treats unreal themes such as the new world order in the future, wars between aliens and humans, mysterious interplanetary games, the magical journey behind death, mysterious inventions, and shapeshifting into animals without drifting away from today’s reality.

In the last section of the study, the “Fourth Section”, the author’s novel titled The Land of Shamans was analyzed in terms of the main features of magical realism. In The Land of Shamans, the author uses the principle of alienation predominantly to change form through bursting. He presented the element of hybridity through contrasts in time, space, and phenomenon, and the balancing strategy through mysterious events to his readers.

The aim of this study is to reveal the current status of “Magical Realism” in Turkish literature and its progress in Turkey as well as to determine the elements of “Magical Realism” in the mentioned works of Barış Müstecaplıoğlu. As a result of the analyses performed on the works of Barış Müstecaplıoğlu, it was observed that the historical process of Turkish literary culture generally forms harmonic integrity with the main arguments of the magical realism movement. Considering the richness provided by this integrity, it was determined that the place of the “Magical Realism” movement in Turkish literature will extend even more, Barıs Mustecaplıoglu has made a great contribution to Turkish literature regarding this progress of the movement, and the main features of the magical realism movement were successfully applied in both works analyzed.