Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti ve Liderleri

Abstract

ÖZ Türkistan coğrafyasında başlayan Rus istilasının hızla yayılması ile Buhara ve diğer hanlıkların sınırları içerisinde işgallere karşı ortaya çıkan Ceditçilik Hareketi kültürel ve eğitim alanlarında yenileşmeyi savunan bir grup ortaya çıkmıştır. Bu hareket ilk olarak eğitim alanında başlamış ve Buhara’da bulunan zengin aile çocukları tarafından Usul-i Cedit adında okullar açılmıştır. Bu yenilik zamanla tüm Türkistan bölgesine yayılmış ve siyasi boyut kazanmıştır. Rus istilasına karşı Buhara’da 1916-1917 yıllarında ortaya çıkan ayaklanmalar ayrıca Bolşevik ihtilali sonrası Rusya da Sovyetlerin yönetime el koymasıyla emirliğe karşı Sovyet gruplar ile yakınlaşması ve Emirliği’nin yıkılmasına neden olmuştur. XX. yılında Sovyet hakimiyetine giren Buhara Emirliği sonra ki süreçte özellikle tüccar aile çocuklarından oluşan bir grup tarafından Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti’ni kurulmuşlardır. Kurulan bu yeni devlet ilk olarak bağımsız olarak görünse de Sovyet himayesi ve kontrolü altında teşkilatlanmıştır. Birçok alanda yapılan yenilikler sosyal devlet anlayışı ile organize edilmişse de zamanla yönetim kadrosu içerisinde ortaya çıkan farklı görüşler nedeniyle yapılan birçok ıslahat amacına ulaşamamış ve Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti, Sovyetler tarafından ilhak edilerek Sovyet Birliği’ne dahil edilmiştir. Yönetim kadrosu içerisinde yer alan Hocayev ailesi devletin bağımsızlığı ve varlığının devamı için büyük fedakarlıklar göstermiştir. BHSC devlet liderleri bu ilhak sonrasında bağımsızlıklarını tekrar kazanmaya çalışsa da bir kısmı Buhara’dan ayrılmak zorunda kalmıştır. Buhara ve Rusya’da olanlar ise vatan haini olarak ilan edilerek öldürülmüştür. Böylece, 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla kurulan bağımsızlığının ilan edilmesine kadar geçen süre de Sovyetler Birliği içerisinde yer almıştır.

ABSTRACT With a quick spread of the Russian invasion, which started in the Turkistan geography, a group emerging against the occupations within the borders of Bukhara and other khanates emerged in the cultural and educational fields, maintaining innovation. This movement first started in the field of education and then the schools named “Usul-i Cedit” were opened by the children of the rich families in Bukhara. This innovation spread all over the Turkistan region and gained a political dimension by the time. The rebellion that started in Bukhara in 1916-1917 against the Russian invasion also caused the intimacy of the Emirate against the emirate in Russia after the Bolshevik conflict and the collapse of the Emirate. In the XX, The Bukhara Emirate, which came under Soviet dominance in the following years, established in the process of the Bukhara People's Soviet Republic especially by a group of merchant family children. Although this new established state, seemed independently, it was organized under Soviet patronage and control. Although innovations in many areas have been organized with the understanding of social state, many of the reforms made up to the different point of views that have emerged within the management staff by the time have not been achieved and Bukhara People's Soviet Republic was attached by the Soviets and included in the Soviet Union. The Hocayev family, which is among the managerial staff, made great sacrifices for the independence and existence of the state. BHSC state leaders tried to regain their independence after this adding, but some of them had to leave Bukhara. People in Bukhara and Russia were killed by declaring as traitors. So, it took place in the Soviet Union until the declaration of its independence established in 1991 under the name of the Republic of Uzbekistan.