TRT Repertuvarındaki Muş ve Bayburt Türkülerinin Şekil ve Muhteva Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET TRT Repertuvarında bulunan Muş ve Bayburt türkülerinin şekil ve muhtevası üzerine yapılan bu çalışma, genel kapsamda türkülerin şekil ve muhtevasına dayanmaktadır. Aynı zamanda türkülerin daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla türkünün tanımı ve kültüre etkisi gibi hususlara değinilmiş, sonra incelenen türkülerin yörelerinin coğrafi yapısı ve kültürel özellikleri hakkında bilgiler verilmiş, ardından da çalışmada yer alan türküler üzerinde titizlikle çalışılmıştır. Tezde bulunan türküler yörelerine göre gruplandırılarak her türkü ait olduğu şehrin alt başlığında değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın temelini genel anlamda Muş ve Bayburt iline ait TRT repertuvarında yer alan türküler oluşturmaktadır. Türküler dil-biçim ve içerik özellikleri olmak üzere iki başlık altında incelenmiştir. Çalışmada, Muş iline ait TRT repertuvarında derlenmiş olan 12 tane türkü ve Bayburt iline ait, TRT repertuvarında mevcut olan 40 türkü ile 5 oyun havası tespit edilmiş ve tezde yer alan türküler ayrı ayrı incelenmiştir. Türkülerin biçim özelliklerinde; ölçü, kafiye, redif ve söz sanatları açısından değerlendirilirken içerikte ise; türkülerin hikâyelerine, konularına, kullanılan hayvan ve bitki adlarına, insan isimlerine, dini motiflere, türkülerde geçen mekân adlarına, eşya isimlerine ve kültürel motiflere yer verilmiştir. Türkülerin notaları tezin "Ek" kısmında verilmiştir. Ayrıca, sözleri bulunmayan sadece notaları bulunan oyun havalarının notaları ekler kısmında yer almaktadır. Muş iline ait türküler genel olarak tabiat ağırlıklı konuları işlemiştir. Tam kafiye ve zengin kafiye sıkça kullanılmıştır. Teşbih, teşhis ve mübalağa sanatlarının türkülerde en sık kullanılan söz sanatları olduğu tespit edilmiştir. Bayburt iline ait türküler incelendiğinde, konuların daha çok aşk, sevda ve vatan üzerine olduğu tespit edilmiştir. Yarım kafiye, tam kafiye, zengin kafiye ve cinaslı kafiye çeşitlerinin her birine yer verildiğini saptanmıştır. Tekrir, teşbih, mübalağa sanatlarına sıkça yer verilmiştir. İncelenen türküler ait oldukları ilin kültürel yapısını aktarmada önemli bir folklorik tür olarak görülmektedir. Türküler unutulmaya yüz tutmuş gelenek-göreneklere çatı olan, ele alınan illerin kültürel zenginliklerini içinde yaşatan bir türdür. Yaşattıkları değerler ile birer hazine görevi görürler ve gelecek nesillere kültürel değerleri aktarmada çok önemli bir araç olarak görülmektedir.

ABSTRACT This study which is on the form and content of Muş and Bayburt folk songs in TRT repertoire is based on the form and content of folk songs in general. At the same time, in order to understand folk songs better, issues such as the definition of folk songs and its effect on culture were mentioned. Information about the geographical structure and cultural characteristics of the regions of the examined folk songs was given. After that, the folk songs in the study were studied carefully. The folk songs in the thesis are gruped according to their regions and each folk song takes place under the subtitle of the city to which it belongs. The basis of this study is the elements that compose the folk songs in the TRT repertoire of Muş and Bayburt provinces and the syllable measure of the folk songs, rhyme, repeated voice and the art of speech. In the study, 12 folk songs compiled in the TRT repertoire of Muş province and 40 folk songs available in the TRT repertoire of Bayburt province and 5 plays were identified and the folk songs identified in the thesis were examined separately. In the form features of folk songs; measure, rhyme, redif and word arts are evaluated in terms of content; folk songs stories, subjects, animal and plant names used, human names, religious motifs, place names in folk songs, item names and cultural motifs are included. The notes of the folk songs are given in the "Annex" section of the thesis. In addition, the notes of the game airs, which have only notes that do not have lyrics, are included in the inserts section. Folk songs belonging to Muş province generally dealt with nature-weighted issues. Full rhyme and rich rhyme were frequently used. It has been found that the arts of taşbih, diagnosis and Exchange are the most commonly used verbal arts in folk songs. When the folk songs of Bayburt province were examined, it was determined that the subjects were more about love-love and Homeland. Half rhyme, full rhyme, rich rhyme and pun rhyme varieties were found to be included in each. The arts of repetition, taşbih, and Exchange are frequently included. The studied folk songs are seen as an important folkloric genre in conveying the cultural structure of the province to which they belong. Folk songs, which are the roof of traditions and customs that have been forgotten, are a kind of living in the cultural riches of the provinces that have been addressed. They serve as a treasure with the values they live in and it is seen as a very important tool in transferring cultural values to future generations.