ARİSTOTELES VE MEVLÂNÂ DÜŞÜNCESİNDE MUTLULUK ERDEMİ

Abstract

ÖZ

Mutluluk, dini ve kadim öğretilere göre insan varlığının başlangıcından bu yana onun en temel amacı ve motivasyonu olmuştur. Din ve öğretiler insan için iyi ve anlamlı bir yaşamın nihai hedefinin mutluluk olduğu noktasında mutabıktır. Bu referansın tesiriyle insan hakkında söz yetkinliği olan düşünce ekolleri, tarih boyunca insan için en iyi ve anlamlı yaşamın erdemlerle ilişkisini irdelemiştir. İnsan söz konusu olduğunda onu tüm yönleriyle bütüncül bir tarzda inceleyen Felsefe ve Tasavvuf disiplini, kendi özgün çalışma sahalarında soruşturmasını sürdürmüştür. Bir filozof olan Aristoteles ve bir sûfi olan Mevlânâ’nın düşüncesine göre insan, erdem ve mutluluk ilişkisini karşılaştırmalı olarak ele alındığı bu çalışmada arşiv araştırması yöntemi kullanılmıştır. Karşılaştırmada, düşünürlerin insan, erdem ve mutluluk hakkındaki görüşleri, temel aldıkları disiplinlerin özgün yapısına sadık kalarak incelenmiş, içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır. Yapılan bu mukayesede iki düşünürün görüşlerindeki benzerlik ve farklılıkların, mutluluk hakkındaki güncel yoruma dair vüsatin ve derinliğin artırılarak, yeni kazanım sunması amaçlanmıştır. Anlam derinliğini kadim öğretilerin oluşturduğu temel üzerine inşa ederek artıran mutluluk kavramı, modern çağda “iyi yaşamdan” daha çok “iyi hissetme” ile eş değer bir anlam alanında değerlendirilmektedir. Öyle görünüyor ki; insanı bütüncül yönleriyle ele alan düşünce sistemlerine göre, insan için yaşamda bir anlam bulmak, mutluluğun kuşatıcı yönü, iyi hissetme haliyse, sadece bir parçasıdır. Filozof ve sûfilerin düşüncesinde, mutluluk yalnızca iyi hissetme olarak anlaşılmamaktadır. Buna bağlı olarak mutluluğun, insanda erdem ve bilgi ile bağlantılı olduğu düşüncesi hala geçerliliğini korumaktadır. Bu da tezi güçlendiren bir durumdur.

ABSTRACT

Happiness has been its most basic purpose and motivation since the beginning of human existence according to religious and ancient teachings. Religion and teachings agree that happiness is the ultimate goal of a good and meaningful life for man. With the effect of this reference, the schools of thought that are capable of words about human beings have examined the relationship of the best and meaningful life for man throughout history with virtues. According to the thought of Aristotle, a philosopher, and Mevlânâ, a sufi, the method of archive research was used in this study, in which the relationship between human, virtue and happiness is dealt with comparatively. In comparison, the views of thinkers about humanity, virtue and happiness were analyzed by being faithful to the original structure of the disciplines on which they were based and interpreted by content analysis. In this comparison the similarities and differences in the opinions of the two thinkers are aimed to offer a new gain by increasing the depth of the current interpretation about happiness. The concept of happiness which increases the depth of meaning by building on the foundation formed by ancient teachings is evaluated in an area of meaning that is more valued with feeling good than good life in the modern era. It seems that according to the systems of thought that deal with all aspects of human beings, finding meaning in life for man is the encompassing side of happiness, feeling good is just part of it. Happiness is not only understood as feeling good in the thought of philosophers and sufis. However the idea that happiness is linked to virtue and knowledge in human beings still remains valid. This is also a situation that strenthens our thesis.