İslam Hukuku ve İktisadı Bağlamında Malik Bin Nebi’nin İktisadi Görüşleri

Abstract

ÖZ İnsanlık tarihi boyunca iktisat, insan hayatını etkileyen en önemli unsurların başında gelmiştir. Bireysel ve toplumsal hayatı etkileyen tüm olaylar iktisadi hayatı da etkilemiştir. Kapitalizmin etkisi ve Sanayi Devrimi’yle birlikte seri üretim aşamasına geçen insanlık, farklı bir çağa kapı aralamıştır. Bu çağda zenginleşen sermayedar, fabrikatör ve bankerler, maddi imkanlarını, fakir kesimle hiç kapanmayacak derecede gittikçe ilerleyen bir makas skalasında genişleterek yoksulların daha da yoksullaşmasına neden olmuşlardır. Bu kapital düzenle birlikte bahsi geçen bu elit kesim, dünya piyasalarına yön vermeye başlamış, kurduğu şirketlerle zamanla bir tekel haline gelmişlerdir. Kapital düzende Avrupa ülkeleri, tarım, sanayi ve hizmet sektörleriyle birlikte teknolojik imkanları verimli kullanma, kendi kendine yeter bir iktisadi sistem ve yöntemi benimseme ve sömürü gibi daha pek çok etkenle birlikte iktisadi anlamda gelişmiş ülkeler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Ancak bu düzene karşı iktisadi imkanlarını geliştirmek isteyen üçüncü dünya ülkeleri, bu sanayi ve teknoloji yarışında geride kalarak gelişmemiş veya az gelişmiş ülkeler arasına dahil olmuşlardır. Bu geri kalmışlıktan kurtulmak için pek çok iktisadi sistem ve model iktisadi, siyasi ve akademik olarak pek çok alanda tartışma konusu olmuştur. İktisadi problemler ve gelişme ile ilgili birçok uzman ve iktisatçı çeşitli yorumlarda bulunmuşlardır. Bunlardan biri de 20. Yüzyılda yaşamış olan Malik İbn Nebi’dir. Tezde İslam hukuku ve iktisadı bağlamında düşünürün görüşleri ele alınmaktadır. Bu çalışmada altı bölüm bulunmaktadır. Birinci bölümde İbn Nebi’nin eğitim hayatı, entelektüel ve eylemci yaşamı zikredilmiştir. İkinci bölümde iktisadi sistemler hakkında bilgi verilerek İslam iktisadıyla bu sistemlerin mukayesesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde insanların bizatihi yaşadığı iktisadi problemlerden bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde iktisadi kalkınmanın üç temel ögesine yer verilmiştir. Beşinci bölümde sömürgecilik, sömürü çeşitleri, İslam’ın sömürüye bakış açısı ile birlikte sömürü psikolojisi ve siyasetinden bahsedilmiştir. Altıncı bölümde iktisadi görüşleri uygulamadaki temel argümanlar söz konusu edilmiştir.

ABSTRACT Throughout human history, the economy has been one of the most important factors affecting human life. All events affecting individual and social life also affected economic life. With the effects of capitalism and the Industrial Revolution, humanity has moved to mass production, opening the door to a different era. The capitalists, fabricators and bankers who became wealthy in this era expanded their financial resources to a level of scissors that would never be closed to the poor, causing the poor to become even more impoverished. With this capital order, these elite groups started to lead the world markets and became a monopoly with the companies they founded in time. In the capital order, European countries, along with agriculture, industry and service sectors, use of technological facilities efficiently, adopt a self-sufficient economic system and method, and exploitation with many other factors are among the first economically developed countries. However, Third World countries that want to improve their economic opportunities against this order have fallen behind in this race for industry and technology and have been included among the undeveloped or underdeveloped countries. Many economic systems and models to get rid of this backwardness have been the subject of debate in many areas, economically, politically and academically. Many people, experts and economists have commented on economic problems and development. One of them is Malik Bennabi who lived in the twentieth century. The opinions of the thinker in the context of Islamic law and economics are discussed in the thesis. There are six sections in this work. Bennabi's educational life, intellectual and activist life are mentioned in the first chapter. In the second part, by giving information about economic systems, a comparison of these systems with the Islamic economy is made. In the third part, the economic problems that people personally experience are mentioned. In the fourth chapter, three basic elements of economic development are given. In the fifth chapter, colonialism, the types of colonies, the psychology and politics of exploitation along with the perspective of Islam on exploitation are mentioned. In the sixth chapter, the basic arguments for applying economic opinions are mentioned.