OSMANLI DEVLETİ’NDE ERK VE İDEOLOJİNİN TEMSİLİ OLARAK HÜKÛMET KONAKLARI: SAFRANBOLU HÜKÛMET KONAĞI ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET

Mekân, fiziksel bir oluşumun ötesinde ideolojik aktarımların da gerçekleştiği yerdir. Mekân üretme pratiğiyle ilişkili olarak mimarlık, ideolojileri ve erkin görünürlüğünü temsil eden, topluma ileten araç niteliğinde olmuştur. Bu çalışma, ideoloji ve erk kavramlarından yola çıkarak, Osmanlı Devleti’nde hükûmet konaklarını araştırmış ve Safranbolu Hükûmet Konağı’na odaklanmıştır. Belirlenen dönemde, hükûmet konaklarının, Tanzimat ideolojisinin gereği olarak, kentsel mekâna yapılan ideolojik müdahaleler olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, kentin erk alanında, devletin temsili ideali ile konumlanan Safranbolu Hükûmet Konağı’nın ideolojik bağlamının ele alınması amaçlanmıştır. Çalışmada öncelikle, Safranbolu kent tarihi incelenmiştir. Kent formunda askeri ve idari statüye sahip olan ve bugün ayakta olmayan kalenin bulunduğu tepe alanının, kent el değiştirdiğinde idari statüsünü koruduğu bilgisiyle karşılaşılmıştır. Safranbolu Hükûmet Konağı’nın kent tarihi içindeki önemi, kentle kurduğu ilişki, kentliye verdiği ideolojik mesaj ve mimari üslubu arşiv araştırmalarına dayalı bir yöntemle irdelenmiştir. Hükûmet konakları, kent-mekân kurguları ve sahip oldukları mimari dil ile ortak bir ideolojinin ürünüdür. Osmanlı Devleti’nin erkini simgeleyen yapılardan olan Safranbolu Hükûmet Konağı da benzer bir ideolojik anlayışla üretilmiştir. Böylece, Osmanlı’nın son dönem mimari ürünlerinden olan Safranbolu Hükûmet Konağı’nın üretim biçimi üzerinden egemen ideolojinin okunabilirliği doğrulanmıştır.

ABSTRACT

Space is a place where ideological transfer take place beyond a physical formation. In this sense, in relation to the practice of producing space, architecture has become a tool that represents the visibility of the political power and transmits ideologies to the society. This study, based on the concepts of ideology and power, researched the government houses in the Ottoman State and focused on the Safranbolu Government House. It is known that in this specified period, government houses were a political extension of the Tanzimat reforms and important ideological interventions to the urban space. In this context, it is aimed to address the ideological context of Safranbolu Government House, which is located with the representation ideal of the state in the power zone of the city. First of all, Safranbolu city history has been examined in the study. It has been observed that the hilly area where the castle, which has a military and administrative status in the form of a city and is not standing today, preserved its status even when the city changed hands. The importance of location of the Safranbolu Government House in the history of the city, the relationship it established with the city, the ideological message and architectural style features it gave to the urbanite have been examined with a method based on archival research. Government houses are the product of a common ideology with their architectural language and city-space constructions. Safranbolu Government House, which symbolize the power of the Ottoman State, was produced with a similar ideological understanding. Thus, the readability of the dominant ideology has been confirmed by the production method of Safranbolu Government House, one of the last period architectural products of the Ottoman State.