Şemsüddîn el-İskenderî’nin Hayatı, Eserleri ve el-Hüccetü’Râciha li-Sulûki’l-Mehacceti’l-Vâdıha Adlı Eserinin Tahlili ve Tahkiki

Abstract

ÖZ Bu araştırmada, ömrünün ilk yarısında Mısır’da, diğer yarısında ise Şam’da yaşayıp orada vefat etmiş olan Şemsüddîn el-İskenderî’nin (810- 906/1408-1501) hayatı, eserleri, yaşadığı dönemin siyasi, dini yönü ve hem döneminin hem de kendisinin tasavvufi görüşleri incelenmiş ve el-İskenderî’nin kitaplarından el-Hüccetü’r-râciha’nın tahlil ve tahkiki yapılmıştır. Bu araştırmada, el-İskenderî’nin el-Hüccetü’râciha adlı eserinin yazma nüshası başta olmak üzere telif ettiği eserlerden hareketle onun hayatını ve yaşadığı dönemin tasavvuf dünyasına katkıları incelenmiştir. Müellifin çocukluğundan itibaren almış olduğu ilmi dersler bu alanda yetişmesini sağlamıştır. Onun tasavvuf ilmi hakkındaki birikimini ise bu eserinde görmek mümkündür. O bu eserinde sûfî hırkaları ve onların büyük mutasavvıflardan geçerek tabiîn, sahâbe ve oradan da Hz. Peygamber’e (sav) ulaşan silsilelerini ele almaktadır. Araştırma iki bölümden oluşmaktadır. Birincisi Şemsüddîn el-İskenderî’nin yaşadığı asrın siyasî, kültürel ve ilmî açıdan değerlendirilmesi, müellifin ilmî hayatı, hocaları, öğrencilerinin ve ilgili dönemin tasavvufî görüşlerinin beyan edilmesini kapsamaktadır. İkinci bölümde ise el-Hüccetü’râciha kitabı tanıtılmış, kitabın bölümleri ve ana konuları zikredilmiş ve müellifin bu kitapta yararlandığı kaynaklar belirtilmiştir. Ayrıca kitabın ilmî açıdan yeri, önemi, müspet veya menfi olarak eleştirilebilecek yönleri ele alınmış, araştırmaya konu olan yazma nüshasının özellikleri ve tahkikte izlenilen yöntemden bahsedilmiştir. Kitap, günümüzde birçok kesimin ihtiyaç duyduğu müsâmahayı güzel örneklerle göstermektedir. Bu kitap, tasavvuf ile hakiki anlamda meşgul olan kişinin, sadece bir tarikate veya bir şeyhe taassub derecesine varan bağlılık gösterip mutlak hakikati sadece onda görmemesi gerektiğini, kendi tarikatını veya şeyhini hak ve bâtılın ölçüsü yapıp sadece onunla insanları düşman ve dost olarak değerlendirmemesi gerektiğini göstermektedir.

ABSTRACT This research deals with the investigation and study of life, books and the religious and mystical status of the age of Shamsaddîn al-Iskandarî (810 - 906 AH), who lived the first half of his life in Egypt, and completed the other half of his life in Damascus and died there. One of his books has also been analyzed in detail. The research handles the person related to the manuscript of the book al-Hujjatu’r-râjiha li-sulûki’l-mahajjati’l-wâdiha and the contribution of the work to the Sufism world of that period. The scientific lessons that the author has taken since his childhood have enabled him to specialize in this field. It is possible to see his knowledge of Sufism in this work in which he dealt with the Sufi rag and its chain of transmission from the great Sufis down to the followers and companions to the Prophet (pbuh). We have divided this study into two parts: The first: It is the description of the era of Shamsaddîn al-Iskandarî, from the political, cultural and scientific point of view. We also touched on his scientific life, sheikhs, and students. In the second section, we introduced the book al-Hujjatu’r-râjiha, the sections of the book and its topic, and the author’s sources in this book, as well as the book’s scholarly position, its importance, its merits and drawbacks. Finally, we concluded the study with the description of the manuscript and the explanation of the approach that we followed while editing it. The book also shows the tolerance that many people need today with good examples. This book shows that a person who is truly engaged in Sufism should not be strictly devoted to a sect or a sheikh and see the absolute truth only in him, and should not consider his own cult or sheikh as the measure of truth and falsehood, and not consider people as enemies or friends from this point of view.