Osmanlı Devletinden Günümüze Temel Hak ve Hürriyetlerin Gelişimi ve Korunması

Abstract

ÖZ Tarihin akışı içerisinde insanlık; doğal afetler, salgın hastalıklar gibi toplumları olumsuz etkileyen birçok olayla mücadele etmiştir. Öte yandan güvenli, insan onuruna yakışan, refahı yüksek bir hayat sürdürebilmek için başta yaşama hakkı, kişi güvenliği, adil yargılanma gibi çeşitli hak ve hürriyetlere sahip olmak istemiştir. Yapılan tüm mücadeleler sonucunda birçok hak ve hürriyet elde edilmiştir. Daha sonra elde edilen tüm bu kazanımların ulusal ve uluslararası ölçekteki hukuki metinlerde düzenlenip devletler eliyle güvence altına alınıp korunma fikri ortaya çıkmıştır. Devletlerin elde edilen hak ve hürriyetleri ulusal ölçekteki hukuk metinlerinde düzenlemeye başlaması, aynı zamanda devlet otoritelerinin hak ve hürriyetler için sınırlandırılması anlamına gelmiştir. Fikrin ilk ürünü, İngiltere’de 1215 yılında ilan edilen “Magna Carta Libertatum” olmuştur. Belgede kişi dokunulmazlığı, ceza ve suçların yasallığı gibi en temel hak ve hürriyetler için devlet otoritesi sınırlandırılmıştır. Hak ve hürriyetlerin güvence altına alınarak korunabilmesi amacı ile devlet otoritesinin sınırlandırılması fikri, anayasal gelişmelerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Çalışmamızda da hak ve hürriyetlerin öncelikle Osmanlı Devleti döneminde 1808 Senedi İttifak, 1839 Tanzimat Fermanı, 1856 Islahat Fermanı ve 1876 Kanuni Esasi’de ardından da Türkiye Cumhuriyeti anayasalarında düzenlenmesinin ve devletin hak ve hürriyetler için sınırlandırılmasının hangi evrelerden geçerek günümüze geldiği görülebilecektir. Siyasi iktidarların yetkilerini ölçüsüz kullanması ve devletin hak ve hürriyetler karşısında yeterince sınırlandırılmaması durumunda, hak ve hürriyetlerin korunması için iktidarı frenleyebilecek yargı organının önemi ortaya koyulmuştur. Ayrıca askeri darbeler sonucunda önceki döneme tepki olarak hazırlanan anayasalardaki hak ve hürriyetlerin, sonraki yıllarda yapılan anayasa değişiklikleri ile tekrar tepki duyulan anayasadaki hak ve hürriyetlere dönüştürüldüğü ortaya koyulmuştur.

ABSTRACT Mankind has struggled with important cases such as natural disasters, epidemic in the course of history, which affected the communities unfavourably. On the other hand mankind wanted to posses some rights and freedom in order to lead an honourable life which supplies right to life, personal security, fair hearing and prosperity. Some rights and freedom were gained as a result of many interventions. After that an idea was suggested,which was organized in legal texts on the national and international scales secured and conserved by the states. The fact that the states began to organize the rights and freedom in the legal texts on the national scale also meant that the authorities of the state were limited for the rights and freedom. The product of the idea was “Magna Carta Libertatum” which was announced in England in 1215. In the testimonial,the authority of the state was restricted for the personal immunity, legal punishment and crimes which are basic rights and freedom. The idea that the rights and freedom were organized in constitutional documents and restriction of the state authority came into view in our country with the constitutional document called “Senedi ittifak” in 1808.That has been used until today, which included 1982 institution.In the study it can be seen that the rights and freedom were organized in Ottoman period and Turkish Republic and that which phases the restriction of the state went through for the rights and freedom until today. The importance of judical organ has been declared to limit the political power to conserve rights and freedom in case political powers use their power outragerously and are not restricted enough for the rights and freedom. The rights and freedom were organized during the military coups as a reaction against the constitution prepared by the previous powers. Likewise in the coming years constitutional changes were changed into rights and freedom which were declared in the constitution.