Bütçe Gelirlerini Etkileyen Faktörlerin Risk Analizi

Abstract

ÖZ Bütçe gelirleri, devletlerin kamu harcamalarına kaynak oluşturarak kamunun ihtiyaçlarını gidermekte kullandığı ekonominin en önemli kalemidir. Bütçe gelirlerinde yaşanan değişikliklerin doğru yönetilmesi, devletlerin kendisinden beklenen hizmetleri eksiksiz yapmasına olanak tanımaktadır. Bütçe gelirlerinin doğru tahmin edilmesi bütçe dengesi açısından önemli bir risktir. Öngörülemeyen risklerin ortaya çıkması ülkedeki sosyal yaşamın kalitesini belirleyen refah seviyesinde yaşanabilecek azalışlarla yeni problemlerin doğmasına da sebep olabilmektedir. Bütçe gelirlerinin faktör olarak üzerinde birden çok değişkenin etkisinin bulunabileceği açıktır. Kimi zaman bu sayısal verilerle açıklanabilecek değerler olabileceği gibi, kimi zaman da bu faktörlerin içinde toplumun yaratılan potansiyele ne kadar doğrudan fayda sağladığı da psikolojik, sosyolojik ve demografik konular gibi unsurlarla açıklayabilmek mümkündür. Ama yine de analitik olarak bir gösterge oluşturan faktörlerin tespit edilip bu gelirler içindeki payı ve rolünün iyi tanımlanabilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, devlet bütçe gelirlerini etkilediği düşünülen Uluslararası Rezervler, İhracat ve İthalat, Uluslararası Yatırım Pozisyonu, Gayrisafi Yurt İçi Hâsıla, Üretici Fiyat Endeksi, Tüketici Fiyat Endeksi, Altın İthalatı, kayıt dışı İstihdam Sayıları, İşsizlik Rakamları ve Türkiye’deki Vergi Mükelleflerine ilişkin bilgilere yönelik ilişkiler ve bütçe geliri üzerinde etkisi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Ayrıca tez çalışmasında devlet bütçe gelirlerindeki risk durumu incelenmiş ve resmi kurumdan elde edilen veriler yardımıyla risk analizi yapılarak, araştırmada ulaşılan sonuçların değerlendirmesi yapılmıştır.

ABSTRACT Budget revenues are the most important unit of the economy that states use to meet the needs of the public by creating resources for the public needs. The correct management of the changes in budget revenues allows the states to fully perform the services expected from them. In case of unforeseen risks, it can also cause new problems to arise with the decrease in the level of welfare that determines the quality of social life in the country. It is clear that many variables can have an effect on budget revenues as a factor. Sometimes this data can be explained with numerical data and sometimes how much the society directly benefits from the created potential can be explained with elements such as psychology, sociology and demography. But still the factors that provide analytical indicators should be identified and their share should be well defined. In the study, information about international reserves, imports and exports, international investment position, Gross Domestic Product (GDP), producer price index, consumer price index, gold imports, unregistered employment numbers, unemployment figures and the relations of information on taxpayers in Turkey and its impact on budget revenue have been elaborately researched. In addition, in the thesis study, the risk situation in the state budget revenues was examined and the results obtained in the research were evaluated by making a risk analysis with the help of the data obtained from the official institution.