Turizm Kenti Safranbolu’nun Osmanlı’dan Günümüze Gelen Kültürel Miras Değerlerinden El Sanatlarının Araştırılması

Abstract

ÖZET Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yeni yaşam biçimlerinin ortaya çıkması, ihtiyaçların ve taleplerin farklılık göstermesi, teknolojik icatlar gibi sebeplerin geleneksel el sanatları üzerinde etkili olduğu ve bu sanatlara olan ihtiyacı azalttığı görülmektedir. El işçiliği ile yapılan bu zanaatlar yerini makinelere, fabrikalara bırakmıştır. Bu sanatları yapmak isteyen kişilerin kalmaması ve gençlerin bu mesleklere ilgisiz oluşu, temeli usta-çırak ilişkisine dayalı olan bu sanatların devamının mümkün olmadığını göstermektedir. Osmanlı Dönemi’nde icra edilen el sanatlarından sadece 6 tanesinin Safranbolu’da varlığını sürdürdüğü görülmüştür. Söz konusu sanatlar; Yemenicilik, Demircilik, Çilingirlik, Sobacılık, Bakırcılık ve Kalaycılıktır. Bu sanatlar hakkında bilgi almak, günümüze kadar varlıklarını nasıl koruduklarını öğrenmek ve kaybolan sanatların unutulma nedenlerini tespit etmek amacıyla nitel araştırma yöntemi olan yerinde gözlem ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniğini kullanarak, hazırlamış olduğumuz sorular ile kalan sanatların ustaları ile görüşmeler yapılmıştır. Bu çalışmada tarihi birikimiyle birçok uygarlığın varlık mücadelesine sahne olan, her köşesinde tarihi ve kültürel değerlerin izlerine rastlanılan Safranbolu’da, Osmanlı Dönemi‘nden günümüze kadar varlığını sürdüren geleneksel el sanatlarının tespiti yapılmıştır. Sahip olduğu konumu, doğal güzellikleri, tarihi dokusu ile her yıl birçok turist ağırlayan turizm kenti Safranbolu ilçesinde, Osmanlı Dönemi’nde yapılan geleneksel el sanatlarının tespiti için arşiv taraması yapılmış ve elde edilen bulgular ile günümüzde bu ilçede mevcut olan el sanatlarının karşılaştırması yapılmıştır. Günümüzde Safranbolu Eski Çarşı denilen bölgede; bakırcı ve kalaycı sanatının aynı kişi tarafından yapılmakta olduğu, 3 demirci ustasının, 2 çilingir ustasının, 1 sobacı ustasının ve 1 yemeni ustasının var olduğu sonucuna ulaşılmış ve bu ustalar ile görüşmeler yapılmıştır. Günümüzde oldukça popüler olan kültür turizminde geleneksel sanatların ve ürünlerin turistler tarafından ilgi çektiği bilinmektedir. Sayıları oldukça az kalan ve son ustaları ile var olma mücadelesi veren bu sanatların çeşitli çalışmalarla turizme kazandırılması, bu sanatların devam etmesi ve ilgi çekmesi üzerinde oldukça etkili olabileceği görüşüne varılmıştır.

ABSTRACT It is known that traditional arts and products attract tourists in cultural tourism, which is very popular today. It was deduced that bringing these arts, which are few in number and struggling to exist with their last craftsmen, to tourism by making various studies can be effective in terms of continuing these arts and attracting attention. It has been seen that only 6 of the handicrafts performed in the Ottoman Period are still alive in Safranbolu. These arts are Yemeni, Blacksmith, Locksmith, Stove, Coppersmith and Tinsmith. So as to get information about these arts, to learn how they have survived until today, and to determine the reasons for the disappearance of the lost arts, interviews were made with the craftsmen of the remaining arts, using the method of on-site observation and semi-structured interview technique, which is a qualitative research method. It was found out that in the area called Safranbolu Old Bazaar today. The art of coppersmith and tinsmith is made by the same person and there are 3 blacksmith craftsmen, 2 locksmith craftsmen, 1 stove craftsman and 1 Yemeni craftsman. In this study, the traditional handicrafts that have survived from the Ottoman Period to the present day in Safranbolu, a district where the marks of historical and cultural values are likely to be found in every corner, and a district which has staged the struggle for existence of many civilizations with its historical background, were determined. With its location, natural beauties and historical environment, an archive scan was made to determine the traditional handicrafts produced in the Ottoman Period in Safranbolu, a tourism city that welcomes a lot of tourists every year, and a comparison of the handicrafts available in this district today was made with the findings of the study. Thanks to the development of technology, it is seen that the reasons such as the formation of new lifestyles, the differences in needs and demands, and technological inventions reduce the need for these arts. These crafts, made by hand, have been replaced by machines and factories. The fact that there are no people who want to practice these arts and that young people are not interested in these professions show that it is not possible to continue these arts, which are based on the master-apprentice relationship.