KARS İLİ ÇAKMAK KÖYÜNDEKİ MALAKAN GELENEKSEL KONUT MİMARİSİNİN İNCELENMESİ, KORUMA SORUNLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İÇİN MALAKAN GÖÇ MÜZESİ RESTORASYON ÖNERİSİ

Abstract

ÖZET

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan "serhat" (sınır) kenti Kars, günümüzde de bu çok kültürlü ve kozmopolit özelliğini devam ettirmektedir. Kars’ın bu özelliği, insan yaşamındaki kültürel geçirgenliği ve mimari anlamda etkileşimi beraberinde getirmiştir.

Bu çalışmada, öncelikle Türklerin Anadoluya ilk yerleşimlerini yaptığı, Ani Antik kentinden başlayarak günümüze kadar Kars’ta yaşamış olan Müslüman ve gayrimüslim toplulukların kültürleri, yaşam biçimleri, geleneksel mimari özellikleri ve bu anlamda Kars’ın yerel mimarisine kazandırdığı öğeler irdelenmiştir. Osmanlı döneminde, 1877-1878 yılları arasında gerçekleşen "93 Harbi" ile Kars’ın Rus işgaline uğradığı ve yaklaşık 40 yıl kadar süren dönemde, Rusların Kars’ın merkezinde ve köylerinde bir çok tarihi yapı inşa ettikleri bilinmektedir. Bu çalışmada; 1877-1878 yıllarında, dönemin Çarlık Rusya’sının "iskan politikası" bağlantılı olarak dini, kültürel ve siyasi yönden anlaşamadıkları için, Kars’a zorla göç ettirdikleri Malakanların, Kars’ın yerel halkı ile olan kültürel etkileşimleri ile bu etkileşimlerin geleneksel konut mimarisine yansımaları, koruma sorunları ve sürdürülebilmesi için gerekli yenileme ve restorasyon çalışmaları ortaya konulmuştur.

Örnek inceleme alanı olarak, Malakanların yoğun şekilde yaşadıkları Kars’ın Çakmak köyünde yer alan Malakan konut yapılarının mimari özellikleri analiz edilmiştir.

Sonuç olarak, günümüzde unutulmaya yüz tutmuş olan Malakanların ve konut yapılarının sürdürülebilirliği için öneriler geliştirilmiş ve Kars kenti Çakmak köyünde yer alan Kanber Şerifoğlu’na ait geleneksel Malakan konutunun, göç müzesi olarak yeniden işlev kazandırma projesi önerilmiştir.

ABSTRACT

The ‘’serhat’’ (border) city of Kars, which has hosted many civilizations, continues this multicultural and cosmopolitan character today. This feature of Kars has brought cultural permeability and architectural interaction in human life.

In this study, the cultures, lifestyles and traditional architectural features of the Muslim and non-Muslim communities that have lived in Kars starting from the ancient city of Ani, where the Turks made their first settlements in Anatolia and in this sense, the elements that Kars brought to its local architecture were examined. In this study; In 1877-1878, in connection with the "settlement policy" of the Tsarist Russia of the period, because they could not agree on religious, cultural and political aspects, the cultural interactions of the Malakans, who were forced to migrate to Kars, with the local people of Kars, and the reflections of these interactions on the traditional housing architecture, conservation problems and necessary renovation and restoration works for its sustainability have been revealed.

As a case study, the architectural features of tradiotional Malakan residential buildings in Çakmak village of Kars, where Malakans densely live, were analyzed.

As a result, suggestions have been developed for the sustainability of the Malakans, which are about to be forgotten today, and the housing features, and the project of restoring the traditional Malakan residence of Kanber Şerifoğlu, located in the village of Çakmak in Kars, as an in migration museum was proposed