Mağarada Mahsur Kalan 3 Yolcu Kıssasının Tahlili

Abstract

ÖZ Tefsir, hadis ve tarih kaynakları aracılığıyla günümüze kadar ulaşan peygamber kıssaları; sahih, zayıf ve bir kısmı israiliyyât olup mevzû hadisler olarak değerlendirilmektedir. Hadislerde geçen kıssalar, dinî değerler ve ahlâkî öğretiler açısından pek çok mesaj ve ibretler ihtiva etmektedir. Biz de bu çalışmamızda bilhassa Hz. Peygamber’in (s.a.s.) dilinden aktarılmış olan bir kıssa bütün yönleriyle değerlendirmeye çalışılmıştır. Çalışma, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, önemi, metodu, kaynakları hakkında bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde, Kıssa kavramı ve türevlerinin mahiyeti, Kur’an-ı Kerim ve Hadislerde rivâyet edilen kıssaların genel özellikleri, amacı, ihtivâ ettikleri konuları ve eğitim-öğretim açısından önemleri hususunda malûmatlara yer verilmiştir. İkinci bölümde, “Mağarada mahsur kalan üç yolcu” nebevî kıssasının hadis kaynaklarında yer alan bütün tarikleri tespit edilmiştir. Ulaşabildiğimiz bütün kaynaklardaki rivâyetler kaynakların dönemleri açısından kronolojik bir usul izlenerek tetkik edilmiştir. Kütüb-i Sitte dönemi öncesi, Kütüb-i Sitte evveli ve sonrası şeklinde üç dönem halinde bir sıralama takip edilerek incelemeye tabi tutulmuştur. Söz konusu hadisin tespit edilen tüm tarikleri nakledilip senedleri, metinleri ve tercümeleri verildikten sonra bütün râviler kısaca tanıtılmıştır. Kaynak tanıtımlarının sonlarında hadisin tahric ve tahkik kısmında yer alan râvi tanıtımları ve şerhlerden faydalanılarak hadisin senedinin tenkîdi ve analizi yapılmıştır. Üçüncü bölümde kısaca genel sened değerlendirmesinin ardından metin analizine yer verilmiştir. Metin analizi yapılırken ağırlıklı olarak rivâyetler arasındaki metin farklılıkları ile bu farklılıkların mânâya etkisi üzerinde durulmuştur. Ayrıca hadisin ihtivâ ettiği dinî prensipler, ayet ve hadisler ışığında değerlendirilerek izah edilmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise hadisten çıkarılan ahlâkî dersler ve hükümler maddeler halinde sıralanıp genel bir değerlendirme yapılarak tez özetlenmeye çalışılmıştır.

ABSTRACT The stories of prophets that have reached today through tafsir, hadith and historical sources; They are sound, weak and some of them are Israeli and are considered false hadiths. The stories that are the subject of hadiths contain many messages and lessons in terms of religious values and moral teachings. In this study, especially Hz. We tried to evaluate all aspects of a story that was transmitted from the language of the Prophet. The study consists of three parts and the conclusion. In the introduction part, information about the subject, purpose, importance, method and sources of the research has been given. In the first chapter, the concept of the story and the nature of its derivatives, the general characteristics of the stories narrated in the Quran and Hadith, their purpose, the subjects they contain and their importance for education are given. In the second chapter, all the sects in the hadith sources of the prophetic story "The three travelers stranded in the cave" are determined. The narrations in all the sources we could reach were examined by following a chronological method. It was examined by following a ranking of three periods: before the Kutub-i Sitte period, the Kutub-i Sitte period and after. All narrators were briefly introduced after all of the tariks that were identified in the hadith in question were transferred and their statutes, texts and translations were given. At the end of the source introductions, the analysis and criticism of the hadith was made by using the narrators and commentaries in the tahri and verification parts of the hadith. In the third part, briefly, the text analysis was included after the general deed evaluation. While analyzing the text, mainly the text differences between the narrations and the effect of these differences on the meaning are emphasized. In addition, the religious principles contained in the hadith are evaluated and explained in the light of verses and hadiths. In the conclusion part, the moral lessons and provisions derived from the hadith were listed in items and a general evaluation was made and the thesis was summarized.