Mecmû‘a-i Eş‘âr, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Yazmaları, Numara 5211 (İnceleme – Karşılaştırmalı Metin)

Abstract

ÖZ

Bu araştırma, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Yazmaları, Numara 5211’de kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘âr isimli şiir mecmuasının transkripsiyonu yapılmış karşılaştırılmalı metninden ve mecmuanın incelenmesinden oluşmaktadır. Araştırmanın konusuna, amacına, önemine ve yöntemine dair bilgiler verildikten sonra araştırmaya konu edilen şiir mecmuasının dış özellikleri, muhteva, dil ve yazım özelliklerine değinilerek incelemesi yapılmıştır. Mecmuada yer alan şiir ve şairlerle ilgili çeşitli bilgiler verilmiş, sayısal veriler tablolar halinde gösterilmiştir. Ardından mecmuanın ilgili kaynaklardan yararlanılarak karşılaştırılmalı metni hazırlanmış ve karşılaştırılan eserle mecmua arasındaki farklar dipnotta gösterilmiştir. Mecmuadan elde edilen bilgiler ve veriler sonuç kısmında belirtilmiştir. Toplam 49 varaktan oluşan bu şiir mecmuasında 8’i Farsça, 407’si Türkçe olmak üzere toplam 415 adet şiir yer almaktadır. Türkçe şiirlerden 166 şiirin başlığında ya da mahlas beytinde şiirin şairine ait bir ipucu olmadığından şairi tespit edilememiş, 146 şiirin 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında yaşamış 39 şaire ait olduğu tespit edilmiş, 95 şiirin ise 51 şaire ait olduğu tespit edilmiş ancak yapılan divan, divançe ve tezkire taramalarında kimlikleri tespit edilememiştir. 13 farklı nazım şekli, 5 farklı nazım türüyle yazılan bu şiirlerde 7 ayrı bahir ve 15 ayrı aruz vezni, 1 tane de hece vezni kullanılmıştır. Farsça şiirler inceleme kısmına dâhil edilmemiştir. Araştırmamızda yer alan içerik tablosu ise Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP) ’ne uygun olarak hazırlanmıştır. Bu tez çalışmamızın, divanı bulunmayan ve tezkirelerde de isimleri yer almayan şairlerin şiirlerinin gün yüzüne çıkarması, divanı bulunan şairlerin de yeni şiirlerinin ortaya çıkarılması ve üzerinde çalışılmış şiirlerindeki eksikliklerinin giderilmesi vb. şiir mecmuaları ile ilgili birçok konuya katkı sağlayacağına inanmaktayız. Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Yazmaları, Numara 5211’de kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘âr’ın 14. ve 19. yüzyıllar arasında yaşamış olan bazı şairlerin ve o şairlerin ait olduğu toplumun ışığını günümüze ve geleceğe yansıtması en büyük temennimizdir.

ABSTRACT

This research consists of the transcribed comparative text and the analysis of the poetry magazine named Mecmû‘a-i Eş‘âr registered in Süleymaniye Library, Hacı Mahmud Efendi Manuscripts, Number 5211 and the analysis of the magazine. After giving information about the subject, purpose, importance and method of the research, the poetry magazine, which was the subject of the research, was examined by referring to its external features, content, language and writing features. Various information about the poems and poets in the journal are given, and numerical data are shown in tables. Then, the comparative text of the journal was prepared by using the relevant sources, and the differences between the compared work and the journal are shown in the footnote. The information and data obtained from the journal are stated in the conclusion part. There are a total of 415 poems, 8 of which are in Persian and 407 in Turkish, in this poetry magazine, which consists of 49 leaves. Since there is no clue about the poet of the poem in the title or pseudonym couplet of 166 poems in Turkish, the poet could not be identified, it was determined that 146 poems belong to 39 poets who lived between the 14th and 19th centuries, 95 poems were determined to belong to 51 poets, but their identities could not be determined in divan, divançe and tezkire scans. 13 different verse forms and 5 different verse types, 7 different bahir and 15 different aruz prosody and 1 syllable meter were used in these poems. Persian poems are not included in the analysis part. The table of contents in our research has been prepared in accordance with the Systematic Classification of Journals Project (MESTAP). We believe that this thesis will contribute to many issues related to poetry magazines such as revealing the poems of the poets who do not have a divan and whose names are not included in the tezkires, revealing the new poems of the poets who have a divan and eliminating the deficiencies in their poems that have been studied on. It is our greatest wish that Mecmû‘a-i Eş‘âr, registered in Süleymaniye Library, Hacı Mahmud Efendi Manuscripts, Number 5211, reflects the light of some poets who lived between the 14th and 19th centuries and the society to which those poets belong, to the present and the future.