ERGENLERİN SOSYAL ÖZ YETERLİK ALGILARI ile SİBER ZORBA ve MAĞDUR OLMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİH İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

ÖZET

Bu çalışmada, ergenlerin sosyal özyeterlik algıları ile siber zorba-mağdur olma durumu arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca kişisel bazı değişkenler ile sosyal özyeterlik ve siber zorba-mağdur olma arasındaki farklara bakılmıştır. Çalışma grubunu resmi ortaöğretim kurumlarının 9. ve 10. sınıfına devam etmekte olan 444 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada, sosyal özyeterlik algısı ile siber zorba-mağdur olma durumu arasındaki ilişkinin; cinsiyet, yaş, kardeş durumu, algılanan gelir durumu, algılanan akademik başarı, okul türü, anne baba öğrenim durumu, kendine ait teknolojik cihazların olup olmayışı, bir hobiye sahip olma durumu, internette geçirilen zamanın amacı (oyun oynama, sosyal medya, bilgi araştırma vd.), internet kullanım süresi ve anne babanın sosyal medya kullanım durumları değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığına bakılmıştır.

Veri toplamada “Sosyal Özyeterlik Algısı Ölçeği (SÖZYE)” ile “Siber Zorba-Mağdur Ölçeği (SZMÖ)” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. SÖZYE ve SMZÖ öğrenciler tarafından doldurulmuştur. Çevrimiçi olarak toplanan veriler bilgisayar ortamında analiz edilmiştir. Çalışmada, SÖZYE ve SMZÖ arasındaki ilişki kolerasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Anova ve T tesleri kullanılmıştır. SÖZYE’den alınan puanlarla SMZÖ’den alınan puanlar arasında düşük düzeyde anlamlı farklılık saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda ayrıca SÖZYE puanları ile okul türü, hobiye sahip olma durumu, internette geçirilen sürenin amacı, internet kullanım süresi değişkenine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. SZÖ puanları ile cinsiyet, yaş, kardeş durumu, algılanan gelir durumu, algılanan akademik başarı, okul türü, anne baba öğrenim durumu, kendine ait teknolojik cihazların olup olmayışı, internette geçirilen zamanın amacı (oyun oynama, sosyal medya, bilgi araştırma vd.), internette geçirilen süre ve anne babanın sosyal medya kullanım durumları arasında anlamlı farklılık belirlenmiştir. SMÖ puanları ile kardeş sayısı, baba eğitim durumu, internette geçirilen sürenin amacı, internet kullanım süreleri, sahip olunan teknolojik cihazlar değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Siber zorbalığın yansımaları ve etkileri konusunda ergenleri bilinçlendirmek çok önemlidir. Bu nedenle çocuklara ve ergenlere yönelik müdahale programları ile önleyici tedbirlerin alınması önemlidir. Siber zorba, kurban veya zorba-kurban tüm ergenlerin öz farkındalıklarını artırarak, zorbalara direnmelerine ve kurban olmalarını önlemelerine yardımcı olacak beceriler geliştirerek güçlendirilmelidir.

ABSTRACT

In this study, the relationship between adolescents' perceptions of social self-efficacy and cyberbully-victim status was investigated. In addition, some personal variables and the differences between social self-efficacy and cyberbully-victim were examined. The study group consisted of 444 students attending the 9th and 10th grades of official secondary education institutions. In the study, the relationship between the perception of social self-efficacy and cyberbully-victim; gender, age, sibling status, perceived income status, perceived academic success, school type, parental education level, whether or not they have their own technological devices, having a hobby, purpose of time spent on the internet (playing games, social media, information research, etc.) duration of internet use and parents' social media usage status.

“Social Self-Efficacy Scale (SOZYE)”, “Cyber Bully-Victim Scale (SZMO)” and “Personal Information Form” were used to collect data. SOZYE and SMZO were filled in by the students. The data collected online were analyzed in computer environment. In the study, the relationship between SOZYE and SMZO was evaluated by correlation analysis. Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Anova and T tests were used in the analysis of the data. There was a low level of significant difference between the scores obtained from SOZYE and the scores obtained from SMZO. As a result of the research, significant differences were found according to the SOZYE scores and the type of school, the status of having a hobby, the purpose of the time spent on the Internet, and the duration of internet use. SZO scores and gender, age, sibling status, perceived income status, perceived academic success, school type, parental education level, whether they have their own technological devices, the purpose of time spent on the internet (playing games, social media, information research, etc.), A significant difference was determined between the time spent on the internet and the social media usage status of the parents. Significant differences were found between the SMO scores and the number of siblings, father's educational status, purpose of the time spent on the internet, duration of internet use, and technological devices owned. It is very important to raise awareness of adolescents about the repercussions and effects of cyberbullying. For this reason, it is important to take preventive measures with intervention programs for children and adolescents. The cyberbully, victim, or bully-victim should be empowered by all adolescents by increasing their self-awareness, developing skills that will help them resist bullies and prevent them from becoming victims.