BİREYSEL EMEKLİLİK ŞİRKETLERİNİN ETKİNLİĞİ VE MAKROEKONOMİK ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZ

Bireysel emeklilik sistemi bireylerin çalıştıkları dönemlerde yaptıkları tasarrufları değerlendirebilecekleri uzun vadeli bir yatırım aracı olan ve emeklilik zamanlarında kullanabilecekleri ayrıca gelir elde edebilecekleri bir tasarruf yöntemidir. Bireyler bu sisteme gönüllü olarak dahil olmaktadır. Bu çalışmada, bireysel emeklilik sisteminin önemini ortaya koymayı amaçlamış ve bu amacı desteklemek için de bireysel emekliliğin makroekonomiye etkileri üzerine çalışılmış, tasarruf ve buna bağlı olarak gelişen yatırımlara katkı sağlamış bir model olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu tezde; bireysel emeklilik sistemini detaylı analiz ederek güçlü ve zayıf yönlerinin tespit edilmesi ve ekonomiye etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Kullanılan 14 BES şirketinin yıllar itibariyle (2014-2019) etkinlik ve verimlilik analizlerine bakılmış ve bu şirketlerin potansiyel iyileşme yapabilmesi için kullandığı girdi ve çıktı verileri analiz edilerek açıklanmıştır. Günümüzde, gelişmiş ülkeler başta olmak üzere gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde uygulanan bireysel emeklilik sistemi, yöntem olarak farklılıklar içerse de esas amacı itibari ile faaliyetlerine devam ederek uygulanmaktadır. Bireysel emeklilik sistemi ülkelere birçok yönden fayda sağlamaktadır. Başlıca ve öne çıkan faydaları: “gelir dağılımı adaletinin sağlanması, tasarruf düzeyinin arttırılması, ülkenin milli iç kaynaklarla düşük borçlanma imkânı tanıması, istihdama olumlu katkısı ve ekonomik büyümeye imkân tanıması yönünden önem arz etmektedir”. Bu çalışma ülkemizde 2003 yılından bu yana devam eden ve zaman içerisinde birçok yenilikle gelişen bireysel emeklilik sistemi, günümüze kadar ulaştığını göstermektedir. Zaman içerisinde uğramış olduğu değişiklikleri analiz ederek, sağlamış olduğu faydalar gün yüzüne çıkarılmıştır. Uzun vadeli yatırım ve tasarruf aracı olan bireysel emeklilik sistemi, bireylerin çalışma hayatları boyunca biriktirdikleri tasarrufları, emeklilik döneminde kaynak oluşturarak refah seviyelerinin korunmasına katkı sağlamaktadır. Ülke ekonomisi açısından, emeklilik fonlarının hacminin genişlemesi hem ülkenin tasarruf oranın yükselmesine hem de ekonomik açıdan ülkeye ciddi kaynaklar arz ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ele alınan ekonometrik analiz DEA modelidir. Bireysel emeklilik şirketlerinin şirketlerin yıllık istihdamı ve katılımcıların katkı payı hacimleri girdileriyle katılımcı sayısı, katılımcı fon tutarı, devlet katkısı fon tutarı, BES sözleşme adetinin toplamı, yatırıma yönlendirilen tutar olan çıktı değişkenleri ile model oluşturulmuş ve çalışma buna bağlı olarak şekillendirilmiştir.

ABSTRACT

The private pension system is a savings method that is a long-term investment tool where individuals can evaluate their savings during their working period and that they can use during their retirement and also earn income. Individuals are included in this system voluntarily. This thesis study aims to reveal the importance of the private pension system, and in order to support this aim, the effects of private pension on macroeconomics have been studied and it has been concluded that it is a model that contributes to savings and investments that develop accordingly. In this thesis, the aim was to analyze the private pension system in detail, to identify its strengths and weaknesses and to investigate its effects on the economy. The efficiency and productivity analyzes of the 16 PPS companies used over the years (2014-2019) were examined and the input and output data used by these companies for potential improvement were analyzed and explained.Today, despite the differences in method, the private pension system is being applied in developed, developing and underdeveloped countries by continuing its activities carrying its main purpose. The private pension system benefits countries in many ways. Its main and prominent benefits are as follows: “It is important in terms of ensuring justice in income distribution, increasing the level of savings, providing lower borrowing opportunities with national domestic resources, contributing positively to employment and enabling economic growth.” In this study, the private pension system, which has been implemented in our country since 2003 and has developed with many innovations over time, has reached its current stage today. Its benefits have been revealed by analyzing the changes it has undergone during this time. The private pension system, which is a long-term investment and savings tool, contributes to the protection of welfare levels during retirement by creating resources from the savings that individuals make during their working life. In terms of the country’s economy, it is concluded that the expansion of the volume of pension funds both increases the savings rate of the country and provides significant resources to the country economically. The econometric analysis discussed in the last part of the study is the DEA model. The model was created with the inputs of the annual employment of the companies of the private pension companies and the contribution volume of the participants, the number of participants, the amount of the participant funds, the amount of the state contribution fund, the sum of the number of PPS contracts, the output variables which are the amount invested, and the study was shaped accordingly.