Yardımseverlik Değeri ve Psiko-sosyal İşlevleri: Kur'an Ayetleri Bağlamında Bir İnceleme

Abstract

ÖZ

Yardımseverlik, dini ve ahlaki değerlerin temelini teşkil etmektedir. Bu araştırmada bireyselleşmenin önüne geçerek, birlik ve beraberliği destekleyen, duyarlı bir toplum inşasında önemli yeri olan yardımseverlik değerinin Kur'an ayetlerindeki yerinin anlaşılmasına ve ilgili ayetler ışığında bu değerin psiko-sosyal etkilerinin ortaya koyulmasına çalışılmıştır. Nitel bir yaklaşımla ele alınan araştırmanın ilk bölümünde genel olarak değer ve ahlak kavramları incelenmiş olup, özelde ise yardımseverlik değerinin literatürdeki yeri, ilgili kavramlar ve temel yaklaşımlar çerçevesinde incelenmiştir. İkinci bölümde ise ahlaki değerlerin din ile ilişkisi değerlendirilip, yardımseverlik değerinin diğer dinlerdeki ve bilhassa Kur'an-ı Kerim’deki ayetler bağlamında İslam’daki konumu incelenmiştir. Bu amaçla Kur'an-ı Kerim'in tamamı mealinden okunmuş olup birey ve toplum bağlamında yardımseverlik değeriyle ilişkili olduğu belirlenen ayetler içerik analizine tabi tutularak belli kategoriler altında incelenmiştir. Daha sonra ise belirlenen ayetlerin yardımseverlik değeri açısından psiko-sosyal analizi yapılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda literatürdeki verileri de destekleyecek şekilde yardımseverlik değerinin dini ve ahlaki bir öneme sahip olduğu görülmüştür. İlgili ayetler toplu değerlendirildiğinde bu değerinin dinin tam da merkezine konumlandırıldığı ve hatta Mümin olmanın en çarpıcı göstergelerinden biri olarak kabul edildiği görülmektedir. Bu anlamda dini perspektiften bakıldığında yardım eden ve yardım alan bireyler arasında olumlu etkileri olan yardım davranışının toplumda huzur ve barış ortamını temin etmede vazgeçilmez bir değere sahip olduğu dikkat çekmektedir. Ayrıca bireyin hem beden hem ruh sağlığına iyileştirici etkisinin yanı sıra toplumun ekonomik ve kültürel anlamda kalkınmasına olan katkılarının da ayrıca ele alınacak kadar kapsamlı bir içeriğe sahip olduğu söylenebilir.

ABSTRACT

Helpfulness constitutes which the basis of religious and moral values. The value of helpfulness is a concept that has an important place in the construction of a sensitive society that supports unity and solidarity by preventing individualization. In this research, it has been tried to understand the place of the value of helpfulness in the verses of the Qur'an and to reveal the psycho-social effects in the light of the relevant verses. In the first part of the research, which was handled with a qualitative approach, the concepts of value and morality were examined in general. In particular, the place of the value of helpfulness in the literature has been examined within the framework of related concepts and basic approaches. In the second part, the relationship between moral values and religion was evaluated, and the value of helpfulness in other religions and especially in Islam in the context of verses in the Qur'an was examined. For this purpose, the entire Qur'an was read in its entirety, and the verses that were determined to be related to the value of helpfulness in the context of the individual and society were analyzed under certain categories by subjecting content analysis. Then, the psycho-social analysis of the determined verses was made in terms of the value of helpfulness. As a result of the research, it has been seen that the value of helpfulness has a religious and moral importance. When the relevant verses are evaluated collectively, it is seen that this value is positioned at the center of religion and even considered as one of the most striking indicators of being a Believer. In this context, from a religious perspective, it has attract attention that helping behavior, which has positive effects between who helping and receiving help individuals, has an indispensable value in ensuring peace and tranquility in society. In addition, it can be said that it has a comprehensive content when the contributions of the individual to the economic and cultural development of the society as well as the healing effect of the individual on both physical and mental health are evaluated.