Türkiye’de Sıfır Atık Projesi Uygulaması: Safranbolu Örneği

Abstract

ÖZ Dünya genelinde ki nüfus artışı, talep edilen ürün miktarını da arttırmaktadır. Hızla artan tüketimi karşılamak için seri üretime geçilmiş ve sınırlı doğal kaynaklar daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Aşırı kullanım sonucu zarar gören doğal kaynaklar ve bilinçsiz tüketim sonucu oluşan atıklar çevre kirliliğine neden olmuştur. Atıkların doğaya ve insanlara verdiği zararlar neticesinde de atık yönetimi uygulamaları zorunlu hale gelmiştir. Birçok ülkenin de kullandığı atık yönetimi modellerinden birisi olan ve Türkiye’de de faaliyete geçirilen Entegre Atık Yönetimi çevre sorunlarına alternatif çözümler getirmektedir. Entegre atık yönetimi, atıkların öncelikle önlenmesi, önlenemediği durumlarda azaltılması, tekrar kullanılması, geri dönüştürülmesi, enerji elde edilmesi ve düzenli bertarafı şeklinde hiyerarşik bir düzene sahiptir. Entegre atık yönetiminden sonra atılan en büyük adımlarından birisi de Sıfır Atık Projesi’dir. Sıfır Atık Projesi, bireylerin çöp/atık üretimini azaltma davranışının kazandırılmasına yönelik bir projedir. Türkiye’de ilk kez 2017 yılında duyurulmuş ve 2019 yılında faaliyete geçirilmiştir. Proje kapsamında Türkiye’de ilk pilot il olarak Karabük iline bağlı olan Safranbolu ilçesi seçilmiştir. Bu kapsamda Safranbolu’da ikamet eden bireylerin atık kontrolü ve sıfır atık projesi hakkındaki bilgi ve düşünceleri anket yöntemiyle ölçülmüştür. Kişilerin atık konusundaki davranışları, proje hakkındaki bilgileri, çevre kirliliği algıları, farkındalık çalışmalarına yönelik bakış açıları ve kamusal hizmet verimliliğine yönelik düşünceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda ise kişilerin atık yönetimi konusunda dikkatli davrandığı ve proje hakkında genel olarak bilgi sahibi olduğu belirlenmiştir. Ölçeklerin cinsiyet ve medeni durumlarına göre bir farklılık göstermediği fakat yaş, aylık gelir, eğitim durumu, meslek, ilçedeki ikamet süreleri ve ikamet ettiği mahallelere göre bilgi düzeylerinde ve davranışlarında bazı değişiklikler olduğu tespit edilmiştir.

ABSTRACT Population growth around the world also increases the number of products demanded. To meet the rapidly increasing consumption, mass production was started and limited natural resources were used more. Natural resources damaged as a result of excessive use and wastes resulting from unconscious consumption have caused environmental pollution. Waste management practices have become mandatory as a result of the damage caused by wastes to nature and people. Integrated Waste Management, one of the waste management models used by many countries and put into operation in Turkey, brings alternative solutions to environmental problems. Integrated waste management has a hierarchical order in the form of firstly preventing waste, reducing when it cannot be avoided, reusing, recycling, obtaining energy, and regular disposal. One of the biggest steps taken after integrated waste management is the Zero Waste Project. Zero Waste Project is a project aimed at helping individuals acquire the behavior of reducing garbage/waste production. It was announced for the first time in Turkey in 2017 and became operational in 2019. Within the scope of the project, the Safranbolu district of Karabük province was selected as the first pilot province in Turkey. In this context, the knowledge and thoughts of individuals residing in Safranbolu about waste control and zero waste project were measured by questionnaire method. It has been tried to determine the behaviors of people about waste, their knowledge about the project, their perceptions of environmental pollution, their perspectives on awareness activities, and their thoughts on public service efficiency. As a result of the research, it has been determined that people are careful about waste management and have general knowledge about the project. It has been determined that the scales do not differ according to gender and marital status, but there are some changes in their knowledge levels and behaviors according to age, monthly income, education level, occupation, residence time in the district, and the neighborhoods they reside in.