DIŞ TİCARETİN GELİŞİMİ AÇISINDAN BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN ÖNEMİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET Günümüzde genel olarak ekonomi, özelde dış ticaret, ülkeler arasındaki yakınlaşmanın yanı sıra bölgesel ve uluslararası koşullar nedeniyle sürekli değişimlere sahne olmaktadır. Dış ticaret, antik çağlardan beri ilk iktisatçıların ilgi ve düşünce odağı olmuştur. İnsan ihtiyaçları karşısında tarımsal ve endüstriyel malzeme ve ürünlerin eşit olmayan dağılımı ülkeler arasında mal ve hizmet alışverişinin yaşanmasına neden olmuştur. Bu durum zaman içerisinde ülkeler arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin yoğunlaşmasını beraberinde getirmiştir. Bununla birlikte dış ticaret faaliyetlerindeki gelişmeler, üretim fazlalarının satılabilmesi ve gerek üretim gerekse de tüketim ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için ülkelerin uluslararası pazarlara yönelmelerine olanak sağlamıştır. Dış ticaret işlemleri, ihracatçı ve ithalatçı arasındaki coğrafi mesafenin yanı sıra ticarette hissedilen güven eksikliği ve bir ülkeden diğerine farklı yasa ve düzenlemelerden kaynaklanan bazı zorluklarla karşı karşıyadır. Bu tür sorunları önlemek için hem ithalatçının hem de ihracatçının öngörülen görevlerini yerine getirmelerini sağlamak için bankalar ve bankacılık sistemi içerisinde de banka garantileri son derece önemlidir. Uluslararası ticari faaliyetlerin zaman içerisinde artış göstermesinde bankacılık sektörünün önemli bir payının bulunduğunu söylemek mümkündür. Özellikle ticari faaliyetlere ilişkin ödemelerde bir düzenliliğin sağlanması ve ihracatçı ve ithalatçı taraflar arasında ödemelere ilişkin güven ortamının oluşturulmasında bankacılık sektörü son derece önemli görevler üstenmektedir. Bu çalışmada, dış ticaretin geliştirilmesi ve finansmanında bankacılık faaliyetlerinin öneminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bankalar, dış ticaret faaliyetleri üzerinde çeşitli araçları kullanmak suretiyle etkili olabilmektedir. Bu araçlardan en önemlisi de kredilerdir. Bankalar, ihracat faaliyetinde bulunacak işletmelere uygun koşullarda krediler temin etmek suretiyle dış ticaret işlemlerine önemli katkılara sağlamaktadır. Ayrıca bankaların ticari işlemde bulunacak taraflara sağlayacağı garantiler de ticari işlem hacminin artmasına olanak sağlayabilmektedir.

Bu çalışmada yapılan analizler neticesinde, ihracattan toplam kredilere doğru %5 anlamlılık seviyesinde; ithalattan toplam kredilere doğru ise %10 anlamlılık düzeyinde bir nedensellik tespit edilmiştir. Toplam kredilerden ihracata ve ithalata doğru ise bir nedensellik tespit edilememiştir. Dolayısıyla, dış ticaret hacmindeki bir artışın toplam kredileri etkilediği görülmektedir. Dış ticaretin toplam kredileri hangi yönde etkilediğinin tespiti için regresyon analizi yapılmıştır. Regresyon analizine göre, ihracattaki artış toplam kredileri azaltmaktadır. İhracat sayesinde ülkeye para girişi olmakta ve bu da toplam kredi talebinde bir azalmaya yol açmaktadır. Yapılan regresyon analizinde, ithalattaki bir artışın ise toplam kredileri arttırdığı görülmektedir. Ancak katsayı anlamsız çıktığı için iki değişken arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmadığını söylemek mümkündür. Bu çalışmanın dış ticaretin gelişimi açısından bankaların öneminin ortaya konulmasına ilişkin önemli bilgileri içerdiği ve diğer çalışmalardan farklılık arz ettiği düşünülmektedir.

ABSTRACT Today, the economy in general, foreign trade in particular, the rapprochement between countries, as well as regional and international conditions are the scene of constant changes. Foreign trade has been the focus of attention and thought of the first economists since ancient times. The unequal distribution of agricultural and industrial materials and products in the face of human needs has led to the exchange of goods and services between countries. This situation has brought about the intensification of economic and commercial relations between countries over time. However, developments in foreign trade activities have allowed countries to turn to international markets in order to sell surpluses and meet both production and consumption needs. Foreign trade transactions face geographical distance between exporter and importer, as well as some difficulties arising from a lack of confidence in trade and different laws and regulations from one country to another. Bank guarantees are also extremely important within banks and the banking system to ensure that both the importer and exporter fulfill their prescribed duties in order to prevent such problems. It is possible to say that the banking sector has an important share in the increase in international commercial activities over time. The banking sector plays an extremely important role, especially in ensuring a regularity in payments related to commercial activities and creating an environment of trust regarding payments between exporter and importer parties. In this study, it is aimed to demonstrate the importance of banking activities in the development and financing of foreign trade. Banks can be effective on foreign trade activities by using various tools. The most important of these tools are credits. Banks make significant contributions to foreign trade transactions by providing loans under favorable conditions to the enterprises that will carry out export activities. As a result of the analyzes made in this study, from exports to total loans, at the 5% significance level; From imports to total loans, a 10% significance level of causality has been determined. A causality could not be determined from total loans to exports and imports. Therefore, it is seen that an increase in foreign trade volume affects total loans. Regression analysis was carried out to determine the direction in which foreign trade affects total loans. According to the regression analysis, the increase in exports reduces total loans. Thanks to exports, money is inflow into the country, which leads to a decrease in total credit demand. In the regression analysis, it is seen that an increase in imports increases total loans. However, since the coefficient is insignificant, it is possible to say that there is no significant relationship between the two variables. It is thought that this study contains important information about the importance of banks in terms of the development of foreign trade and differs from other studies.