Türk Dünyasında Yer Alan Çocuk Şiirlerinin Tematik Açıdan İncelenmesi (Türk Dünyasından Çocuk Şiirleri Kitabı Örneğinde)

Abstract

ÖZ Türk dünyası kavramı bütün Türk halklarını bünyesinde barındıran bir kavram olarak tanımlanmıştır. Türkler dünya üzerinde çok geniş coğrafyalara yayılmışlardır ve Türklerin tarihi geçmişleri çok eski dönemlere dayanmaktadır. Tarih boyunca gelenekleri, kültürleri, mimarileri ve edebiyatlarıyla ön plana çıkan Türkler, edebiyat türleri açısından da oldukça zengin ürünler vermişlerdir. Bu edebiyat türlerinden birini de hiç şüphesiz ki çocuk edebiyatı oluşturmuştur. Modern anlamda çocuk edebiyatı ilk defa 18. yüzyılda Batı’da ortaya çıkmıştır. Çocuk edebiyatının ilk ürünleri ise 18. yüzyılda verilmiştir. Modern çocuk edebiyatı kavramı oluşmadan önce Türkler tarafından çocuklara şiirselliği olan ninniler, tekerlemeler ve bilmeceler söylenmiştir. Çocuk edebiyatının en önemli türlerinden birini oluşturan bu çocuk şiirleri çocuklar arasında ilgiyle okunması ve kolayca ezberlenebilir olması bakımından şairler ve yazarlarca sıklıkla tercih edilmiştir. Çalışmanın temel kaynağını oluşturan “Türk Dünyasından Çocuk Şiirleri” eseri hem çocuk şiirleri hem de bu şiirlerde yer alan temalar açısından zengin bir kaynak oluşturmaktadır. Çalışmaya kaynaklık eden eserde Azerbaycan, Kazakistan, Kıbrıs, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan çocuk edebiyatlarından 89 şair tarafından yazılmış onlarca çocuk şiirine yer verilmiştir. Bu çalışmada “Türk Dünyasından Çocuk Şiirleri” isimli eserde yer alan bazı çocuk şiirleri tematik açıdan incelenmiştir. Örnek olarak ele alınan eserde yer alan şiirler dört başlıkta toplanmıştır. Çalışmaya dahil edilen şiirler; bireysel, toplumsal, siyasi/tarihi ve tabiat ilgili temalar olmak üzere çeşitli başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Tematik olarak sınıflandırılan bu şiirler temaların yeterli görüldüğü noktalarda çalışmada yer alan diğer Türk lehçelerinin çocuk şiirleriyle karşılaştırılmıştır. Bu çalışmayla şairlerin yazmış oldukları şiirler aracılığıyla çocukları farklı konularda bilinçlendirdiklerini görmek mümkündür.

ABSTRACT The concept of the Turkish world has been defined as a concept that includes all Turkish peoples. The Turks have spread to very wide geographies in the world and the historical past of the Turks dates back to ancient times. The Turks, who have come to the fore with their traditions, culture, architecture and literature throughout history, have produced very rich products in terms of literary genres. One of these types of literature is undoubtedly children’s literature. Children’s literature in the modern sense first emerged in the West in the 18th century. The first products of children’s literature were given in the 18th century. Before the concept of modern children’s literature was formed, lullabies, nursery rhymes and riddles with poetry were sung to children by the Turks. These children’s poems, which constitute one of the most important genres of children’s literature, have been frequently preferred by poets and writers in terms of being read with interest among children and being easily memorized. The work “Children’s Poems from the Turkish World”, which is the main source of the study, is a rich source both in terms of children’s poems and the themes in these poems. Dozens of children’s poems written by 89 poets from Azerbaijan, Kazakhstan, Cyprus, Kyrgyzstan, Uzbekistan and Turkmenistan children’s literature are included in the work that is the source of the study. In this study, some children’s poems in the work named “Children’s Poems from the Turkish World” were examined thematically. The poems included in the work, which are considered as examples, are grouped under four titles. The poems included in the study has been classified under various titles as individual, social, political/historical and nature-related themes. These thematically classified poems were compared with the children's poems of other Turkish dialects in the study where the themes were considered sufficient. With this study, it is possible to see that poets raise children’s awareness on different subjects through the poems they have written.