Sakarya’da Göçmen Mutfağının Kültürel Kodları: Çerkes Mutfağı

Abstract

ÖZ İnsanın temel ihtiyacı olan beslenme ve mutfak alışkanlıkları; coğrafi, siyasi, savaş, sürgün, göç ve inanç gibi toplumsal normlardan etkilenmektedir. Kültür ve göç süreci incelendiğinde ise, Kafkasya’nın özgün mutfaklarından biri de Çerkes mutfağı olduğu saptanır. Çerkes mutfağı yaşadığı süreçler neticesinde kapalı toplum formu sergilemiştir. Zaman içerisinde yerel halk ve Kafkas göçmen halkları ile ilişki kurmasını, böylece kültür aktarımı oluşmasını sağlamıştır. Kafkasya’dan Sakarya bölgesine göç eden Çerkes halkının, göçmen mutfak kültürleri ile girdiği etkileşimin tespit edilmesi ve etkileşimi noktasında rol oynayan faktörlerin neler olduğunun ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın birinci kısmında; kültür, mutfak, Sakarya bölgesi ve göçmen mutfak kültürü kavramaları incelenmiştir. İkinci kısımda ise; Kafkasya bölgesi, Çerkes göçü, Çerkes kültürü ve Çerkes mutfak kültürü ele alınmıştır. Üçüncü bölüm ise; Çerkes kültürünün diğer göçmen gruplar ile etkileşimini anlama ve yorumlama yolundaki araştırma bulgularını kapsamaktadır. Bu araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olan kültür analizi (etnografya) deseni çevresinde hazırlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden amaçlı örneklem ve kartopu örneklemi kullanılmıştır. Sakarya ilinde yoğun yerleşim bölgesi olan, Emirler, Alancuma ve Maksudiye köylerinde 10 kişi ile mülakat tekniği kullanılarak görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler MAXQDA ve EXEL programı kullanılarak elde edilen kodlar tablolar haline getirilerek çözümlenmiştir. Çözümlenen bulgular betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Sonuç olarak, Çerkes mutfak kültüründe ki yemekler, araç-gereçler, adet ve gelenekler, sofra kuralları, kültürel etkileşim durumları ve kültürün geleceğe aktarımının neler olduğu tespit edilmiştir.

ABSTRACT Nutrition and culinary habits, which are the basic needs of human beings; It is affected by social norms such as geographical, political, war, exile, immigration and belief. When the culture and migration process is examined, it is determined that one of the original cuisines of the Caucasus is the Circassian cuisine. Circassian cuisine exhibited a closed society form as a result of the processes it went through. Over time, it enabled him to establish relations with local people and Caucasian immigrant peoples, thus creating a cultural transfer. The aim of this study is to determine the interaction of the Circassian people who migrated from the Caucasus to the Sakarya region with the immigrant cuisine cultures and to reveal the factors that play a role in the interaction. For this purpose, in the first part of this research, the concepts of culture, cuisine, Sakarya region and immigrant cuisine culture were examined. In the second part, the Caucasus region, Circassian migration, Circassian culture and Circassian cuisine culture are discussed. The third part covers the research findings on the way of understanding and interpreting the interaction of Circassian culture with other immigrant groups. This research has been prepared around the cultural analysis (ethnography) pattern, which is one of the qualitative research methods. Purposeful sampling and snowball sampling from qualitative research methods were used. Interviews were conducted with 10 people in the villages of Emirler, Alancuma and Maksudiye, which are densely populated areas in the province of Sakarya, using the interview technique. The codes obtained by using MAXQDA and EXEL program were analyzed by turning them into tables. The analyzed findings were interpreted with the descriptive analysis method. As a result, it has been determined what the dishes, tools, customs and traditions, table rules, cultural interaction situations and the transfer of culture to the future are in the Circassian culinary culture.