BIST Sürdürülebilirlik Endeksindeki Endüstri 4.0’ı Benimsemiş Enerji Firmalarının Finansal Performanslarının Karşılaştırmalı Değerlendirmesi

Abstract

ÖZ Makinelerin, insanlarla, birbirleriyle, bir ağ üzerinde bulunan tüm siber-fiziksel sistemlerle iletişim ve etkileşim içinde hareket edebildiği teknolojik düzeyi ifade eden yeni Sanayi Devrimi Endüstri 4,0 olarak adlandırılmaktadır. Endüstri 4.0 teknolojileriyle birlikte iş ve iş yapış şekilleri radikal bir şekilde değişiklik göstermiştir. Ancak, teknolojik gelişmelerle birlikte işletmelerin göz önünde bulundurması gereken bir diğer önemli konu ise kurumsal sürdürülebilirliğin sağlanabilmesidir. İşletmeler, faaliyetlerini yerine getirirken, çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği de dikkate almalıdır. Çalışmada, her yıl BIST Sürdürülebilirlik raporu yayınlayan, kaynaklarını ne şekilde yönettiklerini ve değerlendirdiklerini paydaşlarına sunmanın önemli bir etken olduğunu düşünerek kurumsal sürdürülebilirlik uygulamalarına dair faaliyet raporlarında ayrıntılı açıklamalarda bulunan, Endüstri 4.0 uygulamalarını kullanan, enerji sektöründe faaliyet gösteren beş firmanın; Tüpraş, Akenerji, Enerjisa Enerji, Zorlu Enerji, Aygaz’ın, 2013-2020 yıllarındaki finansal verilerinin finansal oranları hesaplanmıştır. Bu oranların, Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri (ÇKKT)’den biri olan CRITIC Yöntemi yardımıyla ağırlıkları hesaplanmıştır. Hesaplanan ağırlıklar, Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, Enerjisa ve Zorlu Enerji firmalarının Endüstri 4.0 teknolojilerine geçiş yaptıkları 2017-2020 döneminde finansal performanslarının yükselişe geçtiği tespit edilmiştir. Ancak, Akenerji, Aygaz ve Tüpraş firmalarının ise Endüstri 4.0 teknolojilerine geçiş yaptıkları 2017-2020 döneminde finansal performanslarının düştüğü tespit edilmiştir. ABSTRACT

The new Industrial Revolution, which expresses the technological level where machines can act in communication and interaction with people, each others, and all cyber-physical systems on a network, is called Industry 4.0. With Industry 4.0 technologies, business and ways of doing business have changed radically. However, along with technological developments, another important issue that businesses should consider is ensuring corporate sustainability. Businesses should also consider environmental, social and economic sustainability while performing their activities. In this study, five companies which operating in the energy sector, using Industry 4.0 applications, making detailed explanations in their annual reports on corporate sustainability practices, considering that it is an important factor to present to their stakeholders how they manage and evaluate their resources, publishing BIST Sustainability report every year, Tüpraş, Akenerji, Zorlu Enerji, Enerjisa and Aygaz's financial ratios for the years 2013-2020 are calculated. The weights of these ratios were calculated with the help of the CRITIC Method, which is one of the Multi-Criteria Decision Making Techniques (MCC). Calculated weights were evaluated by Gray Relational Analysis Method. As the result of the study, it has been determined that the financial performances of Enerjisa and Zorlu Enerji companies have increased in the 2017-2020 period when they transitioned to Industry 4.0 technologies. However, it has been determined that the financial performances of Akenerji, Aygaz and Tüpraş companies have decreased in the 2017-2020 period when they transitioned to Industry 4.0 technologies.