1979 İran İslam Devrimi ve Devrim Sonrasında İran-Arap İlişkileri

Abstract

ÖZ 1979 yılında meydana gelen İran İslam Devrimi sadece İran’ı değil aynı zamanda İran’ın sahip olmuş olduğu bölgesel etkinliği nedeniyle Lübnan’dan Afganistan’a kadar olan çok geniş bir alanda etkisini göstermiştir. Meydana gelen devrim sonrasında İran’ın dış politikası daha çok dini söylemleri ön plana çıkaran bir şekilde ilerledi. Devrim ile birlikte yönetimi ele geçiren dini rejim İran’ı bölgedeki bütün Müslüman halkların koruyucusu olarak nitelendirerek devrim ihracı gibi politikaları sürekli olarak gündeme getirmeye çalıştı. Ancak 1979 devriminden bu yana İran İslam Cumhuriyetinin Arap ülkeleri ile dış politikalarında yürütmüş olduğu dış politikaya bakıldığında ise İran İslam Cumhuriyeti’nin daha çok kendine fayda sağlayacak bir dış politika takip ettiği rahatlıkla görülebilmektedir. İran, İslam Devrimi sonrası din kavramını bir meşrutiyet, koruma ve yayılma aracı olarak kullanmıştır. Bu nedenle İran’ın İslam Devrimi sonrası Arap ülkeleri ile olan ilişkileri daha çok bu doğrultuda ilerlemiştir. “1979 İran İslam Devrimi ve İslam Devrimi sonrasında İran-Arap İlişkileri”nin incelendiği bu çalışmanın “İran İslam Devrimi Sonrasında İran’ın Durumu” isimli birinci bölümünde; İran İslam Devrimi, devrim öncesinde İran’ın genel durumu, dinin devrime etkisi, devrime verilen halk desteği, devrimde siyasi hareketlerin rolü gibi konular ele alınmıştır. Çalışmanın “İran ve Arap Baharı” isimli ikinci bölümünde ise; Arap Baharı öncesinde İran-Arap ilişkilerine bakış, Arap Baharı ve İran’ın Arap Baharı algısı, İran’ın Arap Baharına temel yaklaşımı, Arap Baharı karşısında İran’ın hamleleri, Arap Baharında İran’ın iç siyaseti, Ortadoğu’da Şii politiği, dönüm noktası olarak Suriye gibi konular ele alınmıştır.

ABSTRACT The Islamic Revolution that took place in Iran in 1979 affected not only Iran, but also a very wide area from Lebanon to Afghanistan due to Iran’s regional influence. After the revolution, Iran’s foreign policy continued in way that more so emphasized religious discourses. The religious regime that seized power with the revolution characterized Iran as the guardian of all the Muslim peoples of the region and constantly attempted to bring policies such as exporting the revolution to the agenda. However, looking at the foreign policy pursued by the Islamic Republic of Iran since the 1979 revolution concerning relations with Arab countries, it can easily be seen that the Islamic Republic of Iran has mostly followed a foreign policy that has served to benefit the country. After the Islamic Revolution, Iran has used the concept of religion as a tool of legitimacy, protection, and expansion. As such, Iran’s relations with Arab countries after the Islamic Revolution has more so been along these lines. The first part titled “The Situation in Iran After Iran’s Islamic Revolution” of this study on “Iran’s 1979 Islamic Revolution and Iran-Arab Relations After the Revolution” discusses topics such as Iran’s Islamic Revolution, the overall situation in Iran before the revolution, the effect of religion on the revolution, the public support given to the revolution, and the role played by political movements in the revolution. As for the second part titled “Iran and the Arab Spring”, it discusses topics such as an overview of the Iran-Arab relations prior to the Arab Spring, the Arab Spring and Iran’s perception of the Arab Spring, Iran’s basic approach to the Arab Spring, Iran’s maneuvers against the Arab Spring, Iran’s domestic politics during the Arab Spring, Shiite politics in the Middle East, and Syria as a turning point.