Raylı Sistemlerde Kazaları Önleyici Tedbirlerin Fayda Ve Maliyet Analizi

Abstract

ÖZ Raylı sistemler, günümüzde rahat, konforlu, güvenilir, taşıma kapasitesi yüksek ve hızlı ulaşım imkânı sağlayan toplu taşıma araçları olarak özellikle kent içinde en fazla tercih edilen ulaşımda önemli konuma sahip sistemlerdir. Ulaştırma kolları içerisinde ekonomik ve emniyetli olması nedeniyle Raylı sistemler hızla yaygınlaşmaktadır. Ülkemizde ise özellikle yüksek hızlı tren ve Marmaray ile tekrar iyi bir çıkış yakalamış, aynı zamanda büyük şehirlerde diğer kentiçi raylı sistem çeşitlerinin açılmasıyla önemli gelişmeler göstermiştir. Tam otomatik (TOS) sürüş sistemlerinde emniyet en üst düzeyde olmakla birlikte eski işletim (TMİ ve klasik TSİ) sistemlerinde bazı emniyet açıkları bulunmaktadır. Yapılan bu çalışmamızda emniyetli bir trafik işletmeciliği açısından çok önemli olan araç üstü onboard ekipmanlarının monte edilmesinin fayda ve maliyet analizi yapılması amaçlanmıştır. Acaba bu kazaların önlenmesi mümkün değil mi? Yapılan kaza araştırmaları ortaya koymuştur ki kazaların büyük bir çoğunluğu insan hatasından kaynaklanmaktadır. Bu çalışmamızda yapılacak teknolojik yatırımlarla kazaların büyük bir çoğunluğunun önlenebileceği gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda nitel veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Bu tezde, raylı sistemlerin genel tanıtımı yapıldıktan sonra raylı sistemler için çok önemli olan emniyet yönetim sistemi (EYS) bileşenleri anlatılmaktadır. Kaza sebepleri ele alınarak kazaların olmaması için gerekli tedbirlerin fayda-maliyet analizi yapılmaktadır. Birinci bölümde raylı sistemlerin dünyada ve Türkiye’de doğuşu, gelişimi ve terminolojisi ile TCDD’nin (Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları) raylı sistem işletmeciliğindeki yeri hakkında açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde raylı sistemlerin sınıflandırılması yapılmıştır. Bu sınıflandırmadan sonra sınıflandırılan sistemler hakkında detaylı bilgilendirmeye gidilmiştir. Üçüncü bölümde raylı sistemlerde trafik emniyeti konusu işlenmiş olup, trafik emniyetinde son dönemlerde yeni bir yaklaşım olan emniyet yönetim sistemi anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise olası kazaların önlenmesi için alınabilecek tedbirlerin fayda ve maliyet analizi yapılmıştır. En son olarak ise sonuç ve değerlendirme bölümü yer almaktadır. Çalışmanın sonucunda; yapılacak teknolojik yatırımlarla insan faktörünün en aza indirilmesi ve insanın olduğu yerlerde yoğun denetimlerle pek çok kazaların önlenebileceği ve bu yatırımların maliyetlerinin olası kazalarda yaşanabilecek kayıplara oranla çok düşük olduğu görülmüştür.

ABSTRACT Rail systems are the systems that have an important position in transportation, which is the most preferred especially in the city, as public transportation vehicles that are comfortable, reliable, high carrying capacity and providing fast transportation. Rail systems are spreading rapidly due to being economical and safe in transportation branches. In our country, it has achieved a good spreading again, especially with the high-speed train and Marmaray, and at the same time, it has shown important developments with the opening of other urban rail system types in big cities. While safety is at the highest level in fully automatic (TOS) driving systems, there are some safety gaps in old operating (TMI and classical TSI) systems. In this study, the cost-benefit analysis of mounting onboard equipment, which is very important for a safe traffic management, has been made. Is it possible to prevent these accidents? Accident studies have revealed that the majority of accidents are caused by human error. In this study, it has been tried to show that most of the accidents can be prevented with the technological investments to be made. Qualitative data collection method was used in our study. As a result of the increase in the number of trains operated, accidents occur from time to time in systems other than TOS, as a result of traffic density. In this thesis, after the general introduction of rail systems, the safety management system (IMS) components, which are very important for rail systems, are explained. By considering the causes of accidents, the cost-benefit analysis of the necessary measures to prevent accidents is made. In the first part, the birth, development and terminology of rail systems in the world and in Turkey and the place of TCDD (Turkish State Railways) in rail system management are explained. In the second part, the classification of rail systems is made. After this classification, detailed information was given about the classified systems. In the third chapter, the issue of traffic safety in rail systems has been discussed, and the safety management system (EYS), which is a recent approach in traffic safety, has been tried to be explained. In the fourth chapter, the cost-benefit analysis of the measures that can be taken to prevent possible accidents is made. At the end of the study, there is a conclusion and evaluation section. As a result of the study; It has been seen that many accidents can be prevented by minimizing the human factor with technological investments to be made and by intensive inspections where people are present, and the costs of these investments are very low compared to the losses that may be experienced in possible accidents.