FUKAHA METODUNA GÖRE EHLİYET NAZARİYESİNİN GELİŞİMİNDE PEZDEVÎ’NİN YERİ

Abstract

ÖZ Bu çalışmada Hanefî usulünde önemli bir yere sahip olan ve birçok konuda kendisinden sonra gelen İslâm bilginlerine kaynak eser olma niteliği taşıyan Fahru’l-İslâm Pezdevî’nin yazdığı Kenzu’l-vüsûl ilâ mâ’rifeti’l-usûl adlı eserin son kısmında geniş yer verilmiş olan “ehliyet” bahsi ele alınmıştır. Bununla birlikte Pezdevî’den önce yaşamış olan Debûsî ile Pezdevî’nin çağdaşı olan Serahsî’nin ehliyet konusundaki açıklamalara da yer verilmiş ve Pezdevî ile mukayese edilmiştir. Ayrıca Pezdevî’den sonra yaşamış olan usûlcülerin, ehliyet konusunda Pezdevî’den etkilenmiş olduğu yönler de çalışmamız içerisinde yer almaktadır. Öte yandan Pezdevî’nin ehliyet ile ilgili izahları yanında tezimizin sınırları içerisinde, konunun anlaşılmasına yardımcı olması açısından fürû fıkıh ile alakalı açıklamalara da yer verilmiştir. Mezhep içi ihtilaflarda çoğunlukla Ebû Hanîfe’nin görüşlerine bağlı kalan Pezdevî’nin, İmameyn’e ait olup ve kabul etmediği görüşlerin neden makbul olmadığına dair verdiği bilgiler de ortaya konulmuştur. Bu çalışmamızın, ehliyet nazariyesinin gelişimi konusunda fıkıh usûlü alanında yapılan çalışmalara küçük de olsa bir katkı sağlamasını ümit ediyoruz. ABSTRACT This dissertation focuses on the Kenzu’l-vüsûl ilâ mâ’rifeti’l-usûl, the famous work by Fahru’l-İslâm Pezdevî, one of the renowned Hanafi scholars of the Islamic world. This work became an essential reference for Muslim scholars who came after Pezdevi in many subjects. This dissertation focuses on the topic of “Ehliyet (Legal Capacity)” which occupies the last and major part of his book. Besides mentioning these explanations of Pezdevî in the field of method, we also included the issues related to furu fiqh. Pezdavi mostly adhered to the opinion of Abu Hanifah in intra-school (mezhep) debates; he mentioned in his work why the views of the Imamayn that he did not accept were not acceptable. In our thesis, we took care to include all these details and intra-school conflicts by comparing them with other schools. We hope that this study will contribute to the studies carried out in the field of fiqh on the theory of legal capacity according to Pezdevi.