ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI: SICAKLIK VE SAKLAMA KOŞULLARININ MİKROBİYOTA ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

ÖZET

Anne sütü bebek beslenmesinde en önemli besin kaynağıdır. Anne sütündeki mikroorganizmalar bebek bağırsağı için sürekli bir mikrobiyota kaynağıdır ve sağlıklı bir anne sütü farklı bakteri türlerinden yaklaşık 109 koloni/ml bakteri içermektedir. Anne sütü ile beslenmenin kesintiye uğradığı durumlarda anne sütünün saklanması alternatifi ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Sağlık Bakanlığı tarafından da önerilen farklı saklama koşullarının (oda sıcaklığında (25°C) 3 saat; buz dolabında (4°C) 3 gün; dondurucuda (-18°C) 3 ay) anne sütü mikrobiyotası üzerine etkisini değerlendirmek amaçlandı. Çalışma 1 Ekim 2021-01 Ocak 2022 tarihleri arasında Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi (KEAH) ve Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı’nda gerçekleştirildi. Çalışmaya 18-49 yaş aralığında, 22 emziren anne dahil edildi. Anne ve bebeklerin sosyodemografik özelliklerine ait veriler anket formu kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile toplandı. Anne sütleri elle sağım yöntemiyle alındı. Anne sütlerinin bakteri sayısını belirlemek üzere ilk mikrobiyolojik analiz 15 dakika içerisinde yapıldı. Her bir anne sütü örneği üç ayrı tüpe bölündü ve oda sıcaklığında (25°C) 3 saat, buzdolabında (+4°C) 72 saat ve derin dondurucuda (-20°C) 3 ay bekletildikten sonra tekrar mikrobiyolojik analizleri yapıldı. Verilerin dağılımı Kolmogorov Smirnov Testi ile değerlendirildi. Bağımlı gruplar arasında farklı zamanlardaki ölçümler arası farklılık tekrarlı ölçümlerde varyans analizi ile incelendi. İkili gruplar ile bakteri miktarı arasındaki ilişki Mann Whitney U testi, üç ve üzeri gruplar ile bakteri miktarı arasındaki ilişki Kruskal Wallis H testi ile incelendi. Oda sıcaklığında bekletilen anne sütlerinin toplam bakteri ve Lactobacillus sp. sayımında anlamlı derecede düşüş (p<0,01), koliform grubu bakteri ve küf maya sayımında anlamlı derecede artış saptandı (p<0,01). Buzdolabında bekletilen numunelerin toplam bakteri ve koliform grubu bakteri sayımlarında anlamlı derecede artış (p<0,01), Bifidobacterium sp., Lactobacillus sp. ve küf maya grubu sayımlarında ise istatistiksel olarak anlamlı düşüşler görüldü (p<0,01). Dondurucuda bekletilen numunelerin toplam bakteri, koliform grubu bakteri ve küf maya sayımında anlamlı derecede artış, Lactobacillus sp. sayımlarında ise anlamlı derecede azalma olmuştur (p<0,01). Çalışmada anne ve bebeğe ait bazı faktörlerin anne sütü bakteriyel florası ile ilişkisi de incelendi ve sigara kullanan annelerin sütlerindeki Lactobacillus sp. sayısının içmeyen annelere göre anlamlı derecede daha az olduğu saptandı (p<0,05). Çalışma sonuçlarımıza göre anne sütünün oda sıcaklığında, buzdolabında veya dondurucuda saklanmasının bakteriyel olarak güvenli olmadığını, sağım esnasında bulaşan patojen mikroorganizmaların saklama süresi boyunca saklama sıcaklığına bağlı olmaksızın artma eğiliminde olduğunu ve Lactobacillus sp ve Bifidobacterium sp. gibi probiyotik olarak değerlendirilebilecek mikroorganizmaların ise sayıca azalma gösterdiğini tespit ettik. Zorunlu olmadıkça anne sütünün depolanmamasını ve bebeğe taze olarak verilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

ABSTRACT

Breast milk is the most important nutritional source in infant nutrition. Microorganisms in breast milk are a constant source of microbiota for the infant's gut and healthy breast milk contains approximately 109 colonies/ml of bacteria from different bacterial species. In cases where breastfeeding is interrupted, alternative storing breast milk has emerged. This study, it was aimed to evaluate the effects of different storage conditions (at room temperature (25°C) for 3 hours; in the refrigerator (4°C) for 3 days; in the freezer (-18°C) for 3 months) on breast milk microbiota. This study was carried out between October 1, 2021, and January 01, 2022, at Karabuk University Training and Research Hospital (KEAH) and Microbiology Laboratory of Medical School. Twenty-two breastfeeding mothers aged 18-49 years were included in the study. Data on sociodemographic characteristics of mothers and babies were collected by face-to-face interview method using a questionnaire. Breast milk was collected by hand milking method. The first microbiological analysis was performed within 15 minutes to determine the bacterial count of breast milk. Each breast milk sample was divided into three separate tubes and after 3 hours at room temperature (25°C), 72 hours in the refrigerator (+4°C), and 3 months in the deep freezer (-20°C), microbiological analyzes were performed again. The distribution of data was evaluated with the Kolmogorov Smirnov Test. Differences between measurements at different times between dependent groups were analyzed by analysis of variance in repeated measurements. The relationship between the binary groups and the number of bacteria was analyzed by Mann Whitney U test. The relationship between groups of three or more and the number of bacteria was examined with the Kruskal Wallis H test. There was a significant decrease in the total bacteria and Lactobacillus sp. counts (p<0,01) and there was a significant increase in coliform group bacteria and mold yeast (p<0,01) count of the samples kept at room temperature. A significant increase was observed in the total bacteria and coliform group bacteria counts (p<0,01) and statistically significant decreases were observed in Bifidobacterium sp., Lactobacillus sp., and mold-yeast group counts of the samples kept in the refrigerator (p<0,01). It was observed that there was a significant increase in the total bacteria, coliform group bacteria, and mold-yeast counts and there was a significant decrease in Lactobacillus sp. (p<0,01) of the samples kept in the freezer. In this study, the relationship between some maternal and infant factors and breast milk microbiota was also examined and the number of Lactobacillus sp. in the milk of the mothers who smoked was lower than those of the mothers who did not smoke, and this was statistically significant. (p<0,05). According to our study results, we detected that storage of breast milk at room temperature, in the refrigerator, or the freezer is not bacterially safe, and pathogenic microorganisms transmitted during milking tend to increase during the storage period regardless of the storage temperature. We have also determined that there was a significant decrease in the number of microorganisms that can be considered probiotics, such as Lactobacillus and Bifidobacterium species. We think that breast milk should not be stored unless it is necessary and should be given to the baby in fresh conditions.