İslam Mezhepleri Tarihi Açısından Muhibbân Dergisi

Abstract

ÖZ Bu çalışmada Bektâşiler tarafından çıkartılmış ve 1909 yılında yayın hayatına başlamış olan Muhibbân dergisindeki makaleler, İslam Mezhepleri Tarihi açısından incelenmiştir. Derginin devlet hayatı, iktisadi sorunlar, sosyal hayat, eğitim ve dini meseleler başta olmak üzere oldukça zengin bir muhtevası vardır. Ayrıca her sayısının sonunda bir yemek tarifi verilmiştir. Bu da derginin oldukça geniş bir kitleye hitap ettiğini göstermektedir. Bünyesinde farklı pek çok yazar bulunan Muhibbân’daki makalelerin çoğunluğu derginin imtiyaz sahibi ve kendisi de bir Bektâşi olan Hacıbeyzâde Ahmet Muhtar’a aittir. II. Meşrutiyet döneminde yayın hayatına başlayan Muhibbân Dergisi, Bektaşiliğe yöneltilen eleştirilere cevap vermiş ve mücadelesini birleştirici bir üslupla yapmıştır. İlk sayıdan son sayıya kadar mutedil bir yöntemin benimsendiği bu dergide özellikle farklı mezheplere karşı birleştirici bir dilin kullanıldığı görülmektedir. Elbette bu üslubun kendisini en etkin hissettirdiği konu Şii-Sünni ayrışmasıdır. Muhibbân’daki makalelerde Şii-Sünni farklılaşmasına yer verilmiş ve toplumda oluşan mezhebi ayrımcılığa eleştirel bir tarzda yaklaşılmıştır. Çalışmamızda, Muhibbân’ın kullandığı birleştirici dilin katkısıyla derginin özellikle İslam Mezhepleri Tarihi ile ilgili makaleleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

ABSTRACT In this study, the articles in Muhibbân Journal, which was started publishing by the Bektashis in 1909, were analyzed in terms of the History of Islamic Sects. The journal had a wide scope, especially on state life, economic problems, social life, education, and religious issues. Moreover, a recipe was shared at the end of each issue which showed the journal had been interested by a large group of audience. Muhibbân had many different authors and the majority of the articles in the journal was published by Hadjibayzadah Ahmet Mukhtar, who was the privilege holder of the journal and also a Bektashi. The Muhibbân Journal, which started publication in the Second Constitutional Era, responded to the criticisms directed at Bektashism and struggled in a unifying style. The journal, which adopted a moderate style from the first issue to the last issue, used a unifying language against different sects. This style was mostly seen in the Shia-Sunni divide. The articles in Muhibbân included the Shia-Sunni divide and discussed the sectarian discrimination in the society in a critical way. In this study, with the help of the unifying language used by Muhibbân, the articles of the journal, especially on the History of Islamic Sects, were analyzed in detail.