Usûlcülerde İşaret ve Îmâ’nın Delil Sayılması ve Bunların Fıkhî Uygulamaları – Bulûgu’l-merâm Örneği

Abstract

Özet Fıkıh usûlü özelde fıkıh genelde de şeriat ilimlerinin esas aldığı temel ilimlerden biridir. Fıkıh usûlünün en önemli konularından biri de teşri`in kaynağı olan nassın, yani kitap ve sünnetin lafızlarının delaleti konusudur. Araştırma İbn Hacer’in Bulûgu’l-merâm min edilleti’l-ahkâm adlı kitabının ibadetler kısmında yer alan, usûlcülerde işaret ve îmâ’nın delil sayılması ve bunların fıkhî uygulamaları konusundaki amaçlarını açıklamayı hedeflemektedir. Araştırma birkaç önemli neticeye varmıştır. Bunlardan birine göre usûlcüler işaret ve îmâ’nın delil sayılması konusunda iki görüşe ayrılmıştır: 1. Mütekellimûn: Gayri sarih mantukun delaletinin içeriğinde bunu müstakil delalet sayarlar. 2. Hanefiler: Nassın ibaresi içeriğinde sayarlar. Hanefiler işaretin tarifi konusunda mütekellimden farklı düşünmezler. Nassın işareti mana üzerindeki nassın delaletidir ki asli veya tebeî olarak kastedilmez. Ancak sözün doğruluğu ve şer’î yönden sağlıklı anlaşılması kendisine bağlı olmayan hükme delaletidir. Îmâ’nın delaleti şudur: Hükmün iktiranıdır, hükme o illet olmasaydı o hüküm şari’den uzak olurdu. Îmâ’nın delaleti iltizamın delaletlerinden biri kabul edilir ki bu iltizam delalet yoluyla illiyete delalet eder. Çünkü illiyet lafız yoluyla değil mana yoluyla anlaşılır. Îmâ’nın delaleti ise işaretin delaletini tercih eder. Yine çeşitlerini mefhuma tercih eder. Çünkü amaçlanan nassın siyakıdır. Ancak nas bunu iktizanın delaletinin hilafında kabul etmez. İşaretin delaleti cümlede hüccettir. Bu konu alimler arasında bir ittifak noktasıdır. Ancak bu hüccet işaretin açıklığı ve zıddının bulunmamasına bağlıdır. Bulûgu’l-merâm min edilleti’l-ahkâm kitabında işaret ve îmâ’nın delaleti konusundan çokça bahsedilmektedir. Alimler işaret ve îmâ yoluyla insanlara birtakım hükümleri vacip kıldılar. Fıkıh usûlü ilmî ve şer’î hükümlere ulaştıran en önemli yollardan biridir.

Abstract Jurisprudence principles (Usul al- Fiqh) is one of the basic sciences on which the jurisprudence sciences (Fiqh), in particular, is based and the Shariah sciences in general, and among the most important of its discussions is semantics on which understanding the texts of the Quran and Sunna depends, the two ones that are the basic resources for legislating. This study aimed at stating what the fundamentalists want from the connotations of pointing and gesturing and stating their jurisprudence applications through the book "Bulug Al-Maram Min Adilat Al-Ahkam" (Attainment of the objective in conformity with evidence of the Legal Judgments) by Imam Ibn Hajar Al-Asqalani in worships. The study arrived at several conclusions, the most important are: The fundamentalists differed in classifying the pointing and gesturing connotations into two groups: the first group is the speakers who make them independent connotations within the inexplicit spoken connotations. The second group is the Hanafis who make them within the phrase of the text. Hanafis do not differ from the scholar’s speakers in defining pointing. Pointing of the text leads to the meaning that is meant by the context neither authenticity nor accordingly but it follows the intended meaning in the context of the text later. Gesturing connotation is the association of the judgment whether there was not a reason for the judgment, the association would be far from the legislator. Gesturing connotation is considered within the obligation connotation and it leads to the reason by the way of the obligation connotation because the reason is understood by meaning not by pronunciation. Gesturing connotation is preferred to the pointing connotation and it is preferred to understand the two types for it is intended from the context of the text but the text does not depend on it, unlike the appropriate connotation. the pointing connotation is an argument in general and it is agreed upon between the scholars but this an argument is constrained by clear reference and non-opposition. The book"Bulug Al-Maram Min Adilat Al-Ahkam" has a lot of connotations of pointing and gesturing. The scholars have obliged judgments on the people by the way of pointing and gesturing. The science of jurisprudence principles (Usul al- Fiqh) is among the most important ways reached to the practical Shariah judgments.