KARATEPELİ HÜSEYİN B. MUSTAFA EL-AYDİNİ’NİN ŞERHÜ RİSALETİ'L-İSTİARE TAHKİK VE İNCELEME

Abstract

Özet El-Antaki'nin Risaleti'l-İstiare, Arapça belagat ilimlerindeki değerli risalelerden biridir. Önemi nedeniyle bu sanatta çok bilgili bir müfessir olan İbn Karatepeli tarafından ele alınmış ve yeterince şerh edilmiştir. Bu kitap, belâgat ilmindeki önemini binaen El-İstiare risalesinin araştırılması ve incelenmesi yoluyla şerh nüshasını ele almıştır. Ayrıca bu çalışmadan amaç bu ilmi mirasa hizmet etmek ve okuyuculara ulaştırmaktır. İncelemede üç yazılı nüsha esas alınmıştır: İstanbul'daki Süleymaniye nüshası, bu nüshayı (S) sembolü ile tanımladım. En eski nüsha olması ve çok hatası olmadığı için asıl nüsha olarak kabul ettim. İkincisini: (K) sembolü ile tanımlanmış olup Katar Halk Kütüphanesinde bulunan nüshasıdır. Ve üçüncüsü ise: Ragıb Paşa'nın İstanbul'da bulunan nüshası olup (R) sembolü ile tanımlanmıştır. Bu nüshaları karşılaştırdım ve sayfa kenar boşluklarında aralarındaki farklılıklardan bahsettim. Musannifin ve şerh edenin hayatını inceledim. Şerh El-Risale ve El-Risale fi El-İstiare kitaplarını tanıttım. Risale El-İstiarenin şerhinin önemine rağmen, incelediğim kadarıyla araştırmacıların hiçbiri onu bilimsel bir çalışma olarak ele almamıştır. Dolayısıyla ben incelemeye ve müellifin memnun kalacağı bir şekilde ortaya çıkarmaya karar verdim. Araştırmanın ortaya çıkardığı en önemli sonuçlar biri de müellifin o dönem şerh edicilerin metoduna göre çok sayıda kısaltma ve sembol kullanmış olmasıdır. Bununla birlikte şerhteki metodu birçok konuyu açıklamada fikrinin bağımsızlığı ile belirginlik kazanmıştır. Görüşlerini ve kendisinden önceki belâgatçıların kendilerine bıraktıkları görüşleri ifade ederken sunarken diyalog, tartışma ve münakaşa yöntemini kullanmıştır. Metodu deliller yöntemine dayanıyordu ve metinlerin sanatsal analizini dikkate almamıştır. Bu nedenle yapılan şerhteki deliller az görülmüştür.

Abstract Al-Antaki’s Metaphor Thesis, is considered one of the most valuable thesis in the Arabic rhetoric. However, due to its importance, a well-versed commentator in this art, Ibn Qara Tabali, dealt with it and explained it adequately. He dealt with this manuscript, which is an interpretation to the Metaphor Thesis, by investigation and study due to its importance in the Rhetoric Science, to serve this scientific heritage and make it accessible to the readers. I depended on three manuscripts in my investigation: Al-Sulaymania manuscript in Istanbul, which I symbolized as (S), and made it the original version, due to the fact that it is the oldest version and because it contains less mistakes, the second one is the manuscript of Qatar Public Library, which I symbolized as (Q), and the third one is Ragheb Basha’s manuscript in Istanbul, which I symbolized as (R). I compared the manuscripts and mentioned their differences at the margin of the pages. I studied the biography of the compiler and interpreter and introduced the two books, Interpretation of the Thesis, and its origin, which is The Thesis of Metaphor, In spite of the importance of the interpretation of this thesis, Metaphor Thesis, yet, none of the researchers discussed it as a scientific study, as I know. Thus, I decided to verify it and edit it in a way acceptable to the composer. The most important results that the research reached to were represented by the fact that the composer used lots of abbreviations and symbols in a way similar to the approach of the commentator at that time. His approach in explanation is distinguished by the independency of his opinion in explaining lots of the issues. He used the dialogue, argument and discussion approach in presenting the opinions and the opinions that contradict it at the rhetoricians before him. His approach was based on arguments and he did not take care of the artistic analysis of the texts. Thus, the explanations contained less evidences.