Merkezi Sınavlarda Yüksek Performans Gösteren Okullardaki Müdürlerin Öğretim Liderliği Davranışlarının İncelenmesi

Abstract

ÖZ Bu araştırmada merkezi sınavlarda yüksek performans gösteren okullardaki müdürlerin öğretim liderliği davranış örüntülerini ve bu davranışları etkileyen bağlamsal faktörleri ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Daha öz bir ifadeyle başarılı okul müdürlerinin öğretim yönetimi süreçleri araştırma konusu edilmiştir. Çoklu durum deseninde tasarlanan araştırma üç aşamada yürütülmüştür. Bunlar: durum ve katılımcıların belirlenmesi, veri toplama araçlarının oluşturularak pilot çalışma yapılması ve ana saha çalışmasıdır. Merkezi sınavlarda istikrarlı bir başarı geçmişi olan üç okul ve bu okullarda görev yapmakta olan üç okul müdürü ile dokuz öğretmen araştırmanın katılımcılarını oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşmeler, gözlemler ve doküman incelemeleri ile toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile analiz edilmiş ve ayrı ayrı raporlanmıştır. Araştırmanın tartışma bölümünde üç durum birbiriyle karşılaştırılarak literatür ışığında yorumlanmıştır. Araştırmanın sonuçları literatürdeki ülke ve okul bağlamlarının okul müdürlerinin liderlik özelliklerini ve uygulamalarını şekillendirmede etkili olabileceği kabulünü desteklemekte ve liderliği bağlam içinde incelemenin önemini ortaya koymaktadır. Bağlamsal faktörler okul müdürlerinin öğretim liderliği pratiklerini destekleyen veya kısıtlayan yapılar olarak okul müdürlerinin karar ve eylemlerini yönlendirmektedir. Bunun yanı sıra okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları okulun öğretim organizasyonu ve iklimi üzerinde etkili olmakta ve bu etkiler aracılığı ile okul müdürleri öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerine fark edilebilir düzeyde katkı sağlamaktadır. Okul müdürlerinin sorumluluk alanlarının genişlediği, hesap verebilir bir liderlik davranışının beklendiği bir dönemde merkezi eğitim sistemine sahip Türkiye bağlamında üç okul müdürünün pratiklerinin diğer okul liderlerinin uygulamalarına ve bakış açılarına iç görü kazandıracağı, yönetici ve politika yapıcıların planlama ve reform çabalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

ABSTRACT In this study, it was aimed to reveal the instructional leadership behavior patterns of principals in schools with high performance in central exams and the contextual factors affecting these behaviors. More specifically, the teaching management processes of successful school principals have been the subject of research. The research, which was designed in a multiple-case design, was carried out in three stages. These are: determining the situation and participants, creating data collection tools and conducting a pilot study, and the main field study. Three schools with a stable history of success in central examinations and three school principals and nine teachers working in these schools constitute the participants of the research. The data of the research were collected through semi-structured interviews, observations and document reviews. The obtained data were analyzed by content analysis and reported separately. In the discussion part of the study, three situations were compared with each other and interpreted in the light of the literature. The results of the research support the acceptance in the literature that country and school contexts can be effective in shaping the leadership characteristics and practices of school principals and reveal the importance of examining leadership in context. Contextual factors direct school principals' decisions and actions as structures that support or constrain their instructional leadership practices. In addition, school principals' instructional leadership behaviors have an impact on the school's instructional organization and climate, and through these effects, school principals contribute noticeably to students' academic and social development. It is thought that the practices of the three school principals in the context of Turkey, which has a central education system, will provide insight into the practices and perspectives of other school leaders, and contribute to the planning and reform efforts of administrators and policy makers, in a period when school principals' areas of responsibility are expanding and an accountable leadership behavior is expected.