İleri Yaşlarda Sosyal Yaşam ve Yaşlı Refahı: Ebeveyn Olmayan Yaşlıların Deneyimi

Abstract

ÖZ Yaşlanma doğal bir süreçtir, ancak yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan anatomik ve fizyolojik değişiklikler birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Yaşlılık döneminde birey, yeterli sosyal destek alamazsa yaşlılık döneminin getirmiş olduğu fiziksel, psikolojik ve sosyal uyum sorunları ile karşı karşıya kalarak bu olguların doğurmuş olduğu yoğun izolasyon duygusuna karşı ise korunmasız kalabilmektedir. Çocuğun sosyal destek unsuru olarak görüldüğü ülkemizde yaşlılık döneminde çocuksuz olmak toplum tarafından problem olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal destek unsurları üzerine pek çok çalışma yapılmıştır fakat çocuk sahibi olmayan yaşlı bireyler üzerine herhangi bir araştırma bulunmamaktadır. Bu araştırmanın amacı ebeveyn olmayan yaşlı bireylerin sosyal destek ihtiyaçlarının karşılanması için mevcut anlayışımızı geliştirmeye yönelik uygulamaları keşfederek ebeveyn olmayan yaşlı bireylerin sosyal destek sistemlerine entegrasyonu konusunda bilinçli adımlar atılmasına öncülük etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup ebeveyn olmayan yaşlı bireylerin yaşam deneyimlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi maksadıyla amaçlı örnekleme yöntemiyle tespit edilen on altı ebeveyn olmayan yaşlı birey ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kapsamında derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler araştırmacı tarafından oluşturulan temalar çerçevesinde analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ebeveyn olmayan yaşlıların gereksinimlerini, sorunlarını ve bu sorunlarla baş etme yöntemleri, yaşlılık döneminde sosyal çevrelerine uyum süreçlerini sosyal destek ağları kapsamında tespit etmek hedeflenmiştir. Nitekim ebeveyn olmayan yaşlı bireylerin aile, akraba ve komşuları gibi yakın çevrelerinden aldığı sosyal ve psikolojik desteğin yetersiz olduğu, yaşlıların kendilerini sosyal çevreleri üzerine bir yük olarak gördükleri saptanmıştır. Bu süreçte yaşlıların çok azının yaşama daha sıkı bağlandığı hususu araştırmada önemli bir noktayı oluşturmuştur.

ABSTRACT Aging is a natural process, but the anatomical and physiological changes that occur with aging bring along many problems. If the individual does not receive adequate social support during his old age, he may face the physical, psychological and social adaptation problems brought about by the old age and remain unprotected against the intense feeling of isolation caused by these phenomena. In our country, where the child is seen as a social support element, being childless in old age is accepted as a problem by the society. Many studies have been conducted on social support elements for the elderly in Turkey, but there is no research on elderly individuals who do not have children. The purpose of this research is to pioneer taking conscious steps in the integration of non-parent elderly individuals into social support systems by exploring practices to improve our current understanding to meet the social support needs of elderly non-parent individuals. Qualitative research method was used in the study, and in-depth interviews were conducted with sixteen non-parent elderly individuals determined by purposive sampling method, within the scope of semi-structured interview form, in order to determine the views of non-parent elderly individuals about their life experiences. The data obtained were analyzed within the framework of the themes created by the researcher. As a result of the research, it was aimed to determine the needs, problems and methods of coping with these problems of the elderly who are not parents, and the processes of adaptation to their social environment in old age within the scope of social support networks. As a matter of fact, it has been determined that the social and psychological support of non-parent elderly individualsa from their close environment such as family, relatives and neighbors is insyfficient and the elderly see themselves as a burden on their social environment. In this process, the fact that very few of the elderly are more attached to life has formed an important point in the research.