JAPON VE ANADOLU MİMARİSİ ÜZERİNDE AHŞAP MALZEMENİN, DOKUNSALDAN KAVRAMSALA BİR MEKÂN KURMA ARACI OLARAK OKUNMASI

Abstract

ÖZET

Tez çalışmasının konusu “dokunsal bir mekân kurma aracı olarak ahşabın” mekânsal niteliklerinin, Japonya ve Anadolu mimarlık anlayışlarında, geleneksel ve çağdaş dönemler içerisinde ortaya koyulan pratikler üzerinden, yer ve mekân arasında bir kavramsallaştırma ile irdelenmesidir. Çalışmanın hedefi ahşap malzeme ile gelişen mekân kurma pratikleri üzerinde, mekânsal nitelikleri açığa çıkaracak potansiyellerin kuramsal bir çerçevede sorgulanmasıdır. Bu nedenle çalışma; gündelik yaşam içerisinde algılanan ve deneyimlenen mekânsal pratiklerin oluşturduğu bilinçsel güdümlenmeler üzerinde, yaşanan mekânı etkin kılma potansiyeli barındıran mekân tahayyülerinin yaratımını sağlayabilecek felsefi, epistemolojik, metodolojik çerçevede kavramsal bir okumayı içerir. Bu bağlamda çalışmanın yöntemi, ahşap ile kurulan mekânlar üzerine; felsefi düzlemde varoluşsal çıkarsamalarla, epistemolojik düzlemde kavramsal çerçevelerle, pratik düzlemde ise maddesel gerçeklikle temellenen mekânsal akışların üç katmanlı bir kurgu içerisinde değerlendirilmesinden oluşur. Bu kapsamda çalışmada, öncelikle çevre ve nesneler arasındaki ilişkilenmelerden doğan eylemsel bir süreç olarak algılanan, tasarlanan ve yaşanan mekânın, yerküre üzerinde bir alanda o yer ile bağıntılanan bir aidiyetin sonucunda varlık alanlarının tanımlamaları yapılır. Daha sonra ahşabın kullanımın yaygın olarak gözlemlenebildiği Japonya ve Anadolu coğrafyalarında; doğal, kültürel, psiko-sosyal, ekonomik veriler ışığında mekânın örgütlenme biçimleri üzerinden bu mekânsal akışların sorgulanması yer alır. Söz konusu coğrafyalar üzerinde seçilen çağdaş örneklem yaşam alanları üzerinde, günümüzün çelişkili, kaotik, karmaşık yaşam devinimleri için, geleceğe yönelik tahayyüllerimiz üzerine yeni bir bellek yaratımı sağlayabilecek mekânsal nitelikler analiz edilir. İnceleme, ahşap mekân kurma pratikleri üzerinden; yaşanılan mekânın temel bileşeni olan inşa edilmemiş boşluktan yontulan ya da boşluğu ören, mekânın pozitif ve negatif alan tanımları arasında ara mekânlar üreten, birbiri üzerine eklemlenme, katmanlanma, birikimlenme gibi süreçlerle ele alınır. Söz konusu süreçler, yer ve mekân arasındaki niteliklerin açığa çıkmasının olanaklılığı bakımından tartışılır. Buna göre ahşap malzemenin yerin mekânsallaşması sürecinde sunduğu açıklık, esneklik, yansızlık, geçirgenlik, geçicilik gibi yönlerin oluşturduğu potansiyeller değerlendirilir.

ABSTRACT

The theme of the thesis is to examine the spatial qualities of "wood as a tactile space construction tool" with a conceptualization between place and space through the practices revealed in the traditional and contemporary periods in Japanese and Anatolian architectural repertoires. The study aims to question the potentials that will reveal spatial qualities in the practice of establishing places around wooden materials in a theoretical framework. For this reason, the study engages in a conceptual reading within the philosophical, epistemological, and methodological framework that can enable the creation of space imaginations, which have the potential to activate the lived space, on the spatial conscious motivations created by spatial practices that are perceived and experienced in daily life. In this context, the working method is on the spaces built with wood; It includes a three-layered reading fiction of spatial flows based on existential inferences on the philosophical layer, the conceptual framework on the epistemological layer, and material reality on the practical layer. In the study, firstly, as an operational process arising from the relationships between environment and object, the definitions of existence fields of the perceived, designed, and lived space are made from a result of belonging associated with a place on the earth. Then, in the geographies of Japan and Anatolia, where the use of wood can be observed widely, in the light of natural, cultural, psycho-social, and economic data, spatial consciousness schemes are questioned through the organizational forms of the space. The spatial qualities that can create a new memory for our future-oriented imaginations are examined in the contemporary sample living spaces selected on the geographies in question within today's contradictory, chaotic and complex life movements. The review is based on the practices of establishing wooden spaces. It is handled through processes such as articulation, layering, and accumulation, which are sculpted from the unbuilt void, which is the primary component of the living space, or weave it, and produce intermediate spaces between the positive and negative definitions of space. The processes are discussed regarding the possibility of revealing the qualities between place and space. Accordingly, the potentials which are created by the aspects such as openness, flexibility, neutrality, permeability, and temporality that the wooden material presents in the spatialization process of the place are evaluated.