2007 Sonrası Din-Devlet İlişkisi Çerçevesinde Adalet ve Kalkınma Partisi Hükümetlerinin Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZ Avrupa'da ayrımı başlayan din-devlet ilişkilerinin yansıması günümüze kadar gelmiştir. Fransa'da örnekleri bulunan dışlayıcı laiklik uygulamaların Türkiye'de de dönem dönem politikalara yansımıştır. 2002 yılında iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi, yaklaşık 20 senedir uygulamaya geçirdiği politikalar neticesinde dışlayıcı laiklik anlayışını önemli anlamda ekarte edebilmiştir. Bu çalışmanın temasını Adalet ve Kalkınma Partisi'nin din-devlet ilişkileri açısından, tarihsel arka planı ile ele almak, Avrupa'da ortaya çıkışı ile mukayese etmek, Türkiye Cumhuriyeti'nde uygulanan politikaları ve günümüze etkilerini değerlendirmektir. Türk siyasi tarihi boyunca, din-devlet ilişkileri daima tartışmalarla birlikte günümüze kadar gelmiş ve hala günümüzde de tartışma konusu olmuştur. Türk siyasi dünyasında yer yer dini alan baskılanmış sadece bir kurum nezdinde tutulmuş zamanla bu süreç esnetilmiş ve dini alana dair daha fazla ayrıcalık tanınmaya başlamıştır. Nihayetinde 28 Şubat süreci ile birlikte tekrar kamusal alanda baskılanma yaşayan dini alan, AK Parti iktidarı ile birlikte yeniden kamusal alanda yerini almaya başlamış ve geçmişe kıyasla bu ayrıcalıklı konumunu sürdürmüştür. AK Parti dönemi boyunca yaşanan din-devlet ilişkileri, AK Parti iktidarının ilk yıllarında dışlayıcı laik kadronun ve gerekli siyasi konjonktürün de sağlanamaması nedeniyle sürekli arka planda kalmış, parti destekçilerinin, kamusal alanda gerçekleşmesi beklenen dini özgürlüklerine dönük beklentilerini karşılayamamıştır. Ancak 2007 seçimi ve sonrasında güçlenen AK Parti iktidarı bu beklentilere yanıt verebilmiş dini alanda birçok ayrıcalık gerçekleştirmiştir. Kurumsal iyileştirmeler, kamusal alanda özgürlük, özlük haklarında iyileştirmeler ve eğitimde katsayının ortadan kaldırılması gibi birçok dini alanda yaşanan yenilikler gerçekleştirilmiş ve hala da gerçekleştirilmeye devam edilmiştir.

ABSTRACT The reflection of religion-state relations, which began to separate in Europe, has survived to the present day. The exclusionary secularism practices, which have examples in France, were also reflected in the policies in Turkey from time to time. The Justice and Development Party, which came to power in 2002, was able to significantly rule out the concept of exclusionary secularism as a result of the policies it has implemented for nearly 20 years. The theme of this study is to deal with the Justice and Development Party's historical background in terms of religion-state relations, to compare it with its emergence in Europe, to evaluate the policies implemented in the Republic of Turkey and its effects on the present. Throughout Turkish political history, religion-state relations have always come up to the present day with debates and are still the subject of discussion today. In the Turkish political world, the religious area was suppressed and kept in only one institution. Ultimately, the religious sphere, which experienced repression in the public sphere with the February 28 process, started to take its place in the public sphere again with the AK Party government and maintained this privileged position compared to the past. The religion-state relations experienced throughout the AK Party period remained in the background as the exclusionary secular staff and the necessary political conjuncture could not be provided in the first years of the AK Party government and could not meet the expectations of the party supporters regarding the religious freedoms that were expected to be realized in the public sphere however the AK Party government which became stronger after the 2007 election, was able to respond to these expectations and realized many privileges in the religious field. Innovations in many religious fields such as institutional improvements, freedom in the public sphere, improvements in personal rights and the elimination of the coefficient in education have been realized and still continue to be realized.