“Ermeni Meselesi”nde Son Kırılma Noktası: II. Karabağ Savaşı

Abstract

ÖZ

Kafkasya’daki devletler arasındaki ilişkiler, çevre ülkelerin bölgeye ilişkin politikaları ve küresel alanda ortaya çıkan gelişmeler; bölge istikrarı, refahı ve güvenliğini mühim biçimde etkilemektedir. 19. Yüzyılda Çarlık Rusya’nın işgal ettiği Kafkasya’da Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan üç bağımsız devlet olarak ortaya çıkmış ancak Sovyet Rusya tarafından işgale uğramalarından ötürü bağımsızlıkları kısa ömürlü olmuştur. Ermenistan bağımsızlık döneminde ve sonrasındaki komşu devletlere karşı işgal siyaseti uygulayarak topraklarını genişletmeyi arzulamıştır. Azerbaycan toprakları üzerinde de bu politakayla hareket eden Ermeni Devleti fırsat bulduğu her an Azerbaycan topraklarına saldırmış ve işgal etmiştir. Azerbaycan’ın Sovyet idaresine girmesinin ardından Ermenilere Zengezur bölgesi ve Karabağ’ın dağlık kısmında özerklik verilmiştir. Lakin Ermeniler bunlarla yetinmeyerek işgale devam etmiştir. Sovyetlerin dağılma sürecinde işgal faaliyetlerini hızlandıran Ermenistan bu defa savaş yoluna gitmiş ve Azerbaycan’a ait toprakların yaklaşık %20’sini işgal etmiştir. Dağlık Karabağ Özerk Oblastı ve çevresi çeyrek asırdan fazladır Ermeni işgalinde kalmış ve sorunun çözümüne ilişkin tüm teklifleri reddeten Ermensitan, Azerbaycan’ın başka bölgelerine yeni saldırılar gerçekleştirmiştir. 1994’te imzalanan ateşkes sonrasında da saldırılarına devam eden Ermenistan, Nisan 2016 ve Temmuz 2020’de tekrar ciddi boyutta ateşkes ihlalleri yapmıştır. Ermeni tarafının işgal politikasına yönelik saldırılarının sonunu getiren çatışmalar ise 27 Eylül 2020’de başlamıştır. Azerbaycan’dan toprak alma arzusuyla yeni saldırılar düzenleyen Ermenistan, arkasında Türkiye’nin diplomatik-askerî desteği bulunan Azerbaycan’a karşı kaybetmiştir. Azerbaycan’ın gerçekleştirdiği güçlü askerî hârekat ve bir o kadar güçlü diplolamtik faaliyetlerin yanında Rusya Federasyonu’nın pasif tutumuyla desteksiz kalan Ermenistan yenilgiyi kabul ederek, çekilmek zorunda kalmıştır. 44 gün süren bu savaşta Ermenistan büyük kayıplara uğramış ve Rusya Federasyonu’nın arabulucuğuyla 10 Kasım 2020’de Rusya Federasyonu, Ermenistan, Azerbaycan arasında Üçlü Bildiri imzalanmıştır. Ermeni ordusu işgal ettiği topraklardan çekilirken, Azerbaycan galibiyetini dünyaya duyurmuştur.

ABSTRACT

The relations between the states in the Caucasus, the policies of the peripheral countries regarding the region and the developments in the global arena; It significantly affects the stability, welfare and security of the region. Georgia, Azerbaijan and Armenia emerged as three independent states in the Caucasus occupied by Russia in the 19th century, but their independence was short-lived due to their occupation by Soviet Russia. Armenia wished to expand its territory by implementing a policy of occupation against neighboring states during and after the independence period. The Armenian State, acting with this policy on Azerbaijani lands, attacked and occupied Azerbaijani lands whenever it had the opportunity. After Azerbaijan came under Soviet rule, the Armenians were given autonomy in the Zangezur region and the mountainous part of Karabakh. However, the Armenians were not satisfied with these and continued the occupation. Armenia, which accelerated its occupation activities during the disintegration of the Soviet Union, this time went to war and occupied approximately 20% of the lands belonging to Azerbaijan. Nagorno-Karabakh and its surroundings have been under Armenian occupation for more than a quarter of a century, and Armenia, rejecting all offers to solve the problem, launched new attacks on other parts of Azerbaijan. Continuing its attacks after the ceasefire signed in 1994, Armenia again committed serious ceasefire violations in April 2016 and July 2020. The clashes, which brought an end to the attacks of the Armenian side against the occupation policy, started on September 27, 2020. Armenia, which carried out new attacks with the desire to buy land from Azerbaijan, lost against Azerbaijan, which had the diplomatic-military support of Turkey behind it. Armenia, which was left unsupported by the passive attitude of Russia, in addition to the strong military operation and equally strong diplomatic activities carried out by Azerbaijan, had to accept the defeat and withdraw. In this war that lasted for 44 days, Armenia suffered great losses and with the mediation of Russia, the Tripartite Declaration was signed between Russia, Armenia and Azerbaijan on November 10, 2020. While the Armenian army was withdrawing from the occupied territories, Azerbaijan announced its victory to the world.