Muhasebe Hata ve Hilelerinin Önlenmesinde Sürekli Denetim: BİST İmalat Endeksi Üzerine Bir Araştırma

Abstract

ÖZ Küreselleşmeyle birlikte işletmelerde muhasebeyi ilgilendiren, mal ve hizmet tedariki, üretimi, sevki, satışı ve müşteri ilişkileri gibi birçok işlem elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir. Denetim mesleğinin uzmanlaşmayı gerektirmesi, savaşlar ve tüm dünyayı kasıp kavuran salgın hastalıkların varlığı, artan denetim maliyetlerinin kontrol altına alınmaya çalışılması ve finansal tablolarda makul güvence seviyesinin arttırılması gibi sebepler teknoloji odaklı denetim uygulamalarına olan ihtiyacı fazlasıyla arttırmıştır. Sürekli denetim herhangi bir fiziki belge olmadan, gerçek zamanlı olarak bilgilerin denetlenmesine imkân veren, hata ve hile gerçekleşmeden ya da gerçekleşse bile kısa süre içinde alarm verip ilgilileri uyaran bir sistemdir. Sürekli denetimin yapılması işletmede hata ve hileleri azaltmakla birlikte hata ve hileleri ortaya çıkaran etmenlerin de belirlenmesine imkân vermesi açısından son derece önemli bir denetim yöntemidir. Çalışmanın amacı, sürekli denetimin muhasebe hata ve hilelerini önlemedeki rolü ile Borsa İstanbul A.Ş. (BİST) imalat sektöründe yer alan 192 işletmede uygulanma düzeyini tespit etmek, uygulama sonuçlarının neler olduğunu, uygulanmıyorsa nedenlerini belirlemek, sürekli denetimin uygulanmasının işletmelere katkısını, işletmelerin sürekli denetime olan bakış açılarını, sürekli denetim sistemine ne kadar hazır olup olmadıklarını ortaya koymak, işletme yöneticilerinin ve çalışanlarının sürekli denetim kavramıyla ilgili bilgi düzeylerini belirlemektir. Bu amaçla BİST imalat sektöründe payları işlem gören işletmelere anket uygulaması yapılmış olup elde edilen sonuçlar SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda araştırma kapsamındaki işletmelerin büyük bir bölümünün sürekli denetim kavramından haberdar olduğu, işletmelerin çoğunda sürekli denetimin uygulandığı ve işletmelerin sürekli denetimi uygulamaya hazır olduklarını, işletme yönetici ve çalışanlarının sürekli denetime yönelik olumlu bir bakış açısına sahip oldukları ve sürekli denetimin işletmelerin beklentilerine de karşılık verdiği tespit edilmiştir.

ABSTRACT With globalization, many transactions related to accounting in businesses such as supply of goods and services, production, shipment, sales and customer relations are carried out in electronic environment. The reasons such as the need for specialization in the audit profession, the existence of wars and epidemics that ravaged the whole world, trying to control the increasing audit costs and increasing the level of reasonable assurance in financial statements have greatly increased the need for technology-oriented auditing practices. Continuous auditing is a system that allows real-time control of information without any physical document, before errors and cheats occur, or even if they do occur, it gives an alarm and warns the relevant people in a short time. Continuous auditing is an extremely important audit method in terms of reducing errors and frauds in the enterprise, as well as enabling the determination of the factors that reveal errors and frauds The aim of the study is to determine the role of continuous auditing in preventing accounting errors and frauds, to determine the level of implementation in 192 companies registered in the Borsa Istanbul A.Ş. (BİST) manufacturing index, to determine the results of the implementation, if not, to determine the reasons, the contribution of the implementation of continuous auditing to the businesses, the perspectives of the businesses to continuous auditing, to reveal how ready they are for the continuous audit system, to determine the level of knowledge of business managers and employees about the concept of continuous auditing. For this purpose, a questionnaire was applied to the companies whose shares are traded in the BİST manufacturing sector and the results were analyzed through the SPSS program. In line with the findings, it has been determined that most of the businesses within the scope of the research are aware of the concept of continuous auditing, continuous auditing is applied in most of the businesses and that the businesses are ready to implement continuous auditing, business managers and employees have a positive perspective on continuous auditing and that continuous auditing also meets the expectations of the businesses.