BATI KARADENİZ BÖLGESİNDE YER ALAN FİLYOS NEHRİ HAVZASI’NIN METEOROLOJİK VE HİDROLOJİK KURAKLIK ANALİZLERİ

Abstract

ÖZET

Su insan ve bütün canlıların yaşamı için temel gereksinimlerden biridir. Dünya nüfusün artışı, tarım, enerji ve sanayi sektörlerinin genişlemesi ile birlikte su talebinin artması, iklim değişikliği ve su kaynaklarının kirlenmesi nedeniyle tüm dünyada özellikle Türkiye’de son yıllarda su kaynaklarının üzerinde yoğun baskı oluşturmaktadır. Bu sebeplerden dolayı kuraklık çalışmalarının ve araştırmalarının önemi çok arttırmıştır. Kuraklık, uzun dönemde yağışın ortalama değerlerinden daha az miktarda gerçekleşmesi ile ortaya çıkan doğal bir iklimsel afet olayı olarak tanımlanabilmektedir. Kuraklık, canlı hayatı ve ülke ekonomisi üzerinde olumsuz büyük etkiye sahip olan, telafisi mümkün olmayan zararlara uğratabilen ayrıca başlangıcı ve sonu kolay tespit edilemeyen bir felakettir.

Bu tez çalışmada meteorolıjık ve hidrolojik kuraklık analizleri yapılmış ve bu amaçla DrinC (Kuraklık Endeksler Hesaplayıcı) yazılım paketi kullanılarak Standartlaşmış Yağış İndeksi (SPI) ve Akım Kuraklık İndeksi (SDI) hesaplamaları yapılmıştır. Ek larak, DrinC yazılımı ile sıcaklığa dayalı olarak potansiyel buharlaşma-terleme (PET) hesaplamaları da kullanılarak Keşif Kuraklık İndeksi (RDI) hesaplaması ile de kuraklık tahmini gerçekleştirilmiştir. Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Filyos Nehri Havzasında gerçekleştirilen bu çalışmada, 6 adet yağış gözlem istasyonu’un meteorolojik kuraklık analizi için 1965-2019 yıllara arasındaki aylık toplam yağış ve aylık ortalama sıcaklık verileri kullanılarak 1, 3, 6 ve 12 aylık meteorolojik kuraklık analizleri yapılmıştır. Ayrıca hidrolojik kuraklık analizi için 7 adet akım gözlem istasyonun 1965-2015 yıllar arasındaki aylık ortalama akım verileri kullanılarak 1, 3, 6, ve 12 aylık zaman serilerinde kuraklık olayları incelenmiştir.

ABSTRACT

Water is one of the basic requirements for human life and all living things. Due to the increase in the world population, the increase in water demand with the expansion of agriculture, energy and industry sectors, climate change and pollution of water resources all over the world, especially in Turkey, in recent years there has been intense pressure on water resources. For these reasons, the importance of drought studies and research has increased a lot. Drought can be defined as a natural climatic disaster event that occurs when precipitation is less than the average values in long-term. Drought is a disaster that has a great negative impact on living beings and the country's economy, can cause irreparable damages, and its beginning and end cannot be easily determined.

In this thesis, meteorological and hydrological drought analyzes were performed and the standardized precipitation index (SPI) and flow drought index (SDI) were calculated using the DrinC (Drought Indices Calculator) software package. In addition, drought estimation was carried out with the reconnaissance drought index (RDI) calculation using potential evaporation-perspiration (PET) based on temperature with DrinC software. In this study, analysis were done and carried out in the Filyos River Basin located in the Western Black Sea region, for meteorological drought analysis, monthly total precipitation and monthly average temperature data of 6 precipitation observation stations between the years (1965-2019) were used. In addition, for hydrological drought analysis, monthly average flow data of 7 observation stations between the years (1965-2015) were used and 1, 3, 6, and 12-month time series drought events were examined.