X120MN12 ÇELİĞİNİN DÖKÜM VE ISIL İŞLEM ŞARTLARININ; MİKROYAPI, MEKANİK VE AŞINMA ÖZELLİKLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Abstract

ÖZET

Östenitik manganlı çeliklerin arasında yer alan X120Mn12 (HADFIELD) çeliğinin döküm yönteminin ve ısıl işlem şartlarının: mukavemet özellikleri ile aşınma özelliklerine olan etkisinin incelenmesi ve arttırılması tezimin konusunu oluşturmaktadır. Belirlenen alaşımın kimyasal özellikler değiştirilmeden kum kalıba ve kokil kalıba olmak üzere altı döküm yapılmıştır. Elde edilen numunelerden kum kalıba ve kokil kalıba dökümden birer numuneye ısıl işlem uygulanmamış, kum kalıba ve kokil kalıba dökümden birer numuneye 1100 °C’de ısıl işlem uygulanıp suda soğutulmuş, kum kalıba ve kokil kalıba dökümden birer numuneye 1100 °C’de ısıl işlem uygulanıp yağda soğutulmuştur. Bu numunelerin çekme, çentik, sertlik, aşınma, mikroyapı, SEM, EDX testleri yapılmış ve karşılaştırılmıştır. Yapılan dökümler doğrultusunda; mikroyapı incelemelerinde tane boyutlarındaki farklılıklar, tane sınırlarındaki ve östenit tane sınırı içerisindeki karbür oluşumları gözlenmiştir. Tane sınırlarındaki karbür yapılarının yapılan ısıl işlemlerle inceldiği ve koptuğu, östenit fazı içerisine bu karbürlerin homojen olarak yayıldığı görülmüştür. Mikroyapı ve SEM incelemeleri doğrultusunda bu karbür yapılarının tane içerisine dağılması akma ve çekme değerlerinin artmasını sağlamıştır. Akma ve çekme değeri en yüksek olan kokil kalıba döküm yağda soğuma ısıl işlemi uygulanan numune olmuştur. Bu mekanik özelliklerin etkisiyle aşınmaya karşı dayanımı en yüksek olan kokil kalıba döküm yağda soğuma ısıl işlemi uygulanan numune olmuştur.

ABSTRACT

The subject of my thesis is to examine and increase the effect of casting method and heat treatment conditions of X120Mn12 (HADFIELD) steel, which is among the austenitic manganese steels, on the strength properties and wear properties. Six castings were made in sand mold and permanent mold without changing the chemical properties of the determined alloy. From the samples obtained, one sample from the sand mold and one sample from the permanent mold casting was not applied heat treatment, one sample from the sand mold and one sample from the permanent mold was heat treated at 1100 °C and cooled in water, one sample from the sand mold and one sample from the permanent mold was heat treated at 1100 °C. cooled in oil. Tensile, notch, hardness, abrasion, microstructure, SEM, EDX tests of these samples were performed and compared. In line with the castings; In microstructural examinations, differences in grain sizes, carbide formations at grain boundaries and within austenite grain boundaries were observed. It was observed that the carbide structures at the grain boundaries were thinned and ruptured with the heat treatments, and these carbides were spread homogeneously into the austenite phase. In accordance with the microstructure and SEM investigations, the dispersion of these carbide structures into the grain increased the yield and tensile values. The sample with the highest yield and shrinkage value was the sample, which was treated with oil cooling heat treatment in permanent mold casting. With the effect of these mechanical properties, it was the sample that had the highest resistance to abrasion, and the oil cooling heat treatment was applied to the permanent mold casting.