İnsan Sermayesi Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi: Bist Metal Ana Endeks İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma

Abstract

ÖZ Bugün yaşan şey, maddi kaynaklardan bilgiye büyük bir geçiştir. Küreselleşme olgusu ve ‎teknolojik gelişmeler sonucunda ekonomik ve toplumsal hayatın her alanını kapsayan bu ‎dönüşümle birlikte, insan sermayesi stratejik önem kazanmış ve işletmelerin yatırım yaptığı en ‎önemli alanlardan biri haline gelmiştir. İnsan sermayesini etkin yöneten işletmeler yüksek ‎verimlilik ve finansal performans, yaratıcı ve yenilikçi fikirler ortaya koyarak rakiplerinin ‎önüne geçebilmektedirler. Bu bağlamda, işletmelerde insan sermayesi etkinliği önem arz eden ‎bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.‎ Bu çalışmada, BİST Metal Ana Endeksinde kayıtlı işletmelerin insan sermayesi etkinliklerinin ‎Veri Zarflama Analizi yöntemi ile ölçülmesi hedeflenmiştir. Çalışma kapsamına alınan 14 ‎işletmenin 2016-2020 dönemini kapsayan 5 yıllık verileri kullanılmıştır. Çalışmanın birinci ‎bölümünde işletmelerde insan sermayesi ve etkinlik konularına değinilmiştir. İkinci bölümde, ‎ana metal sanayi ile ilgili konular ele alınmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde literatür ‎araştırması sonucunda insan sermayesi ile ilişkilendirilen üç girdi (çalışan sayısı, personel ‎giderleri ve aktif toplamı) ve iki çıktı (net satışlar ve vergi öncesi kar) değişkeni tespit ‎edilmiştir. Daha sonra, girdi odaklı Veri Zarflama Analizi yöntemi (CCR ve BCC modeli) ‎uygulanması sonucunda elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Analiz sonuçları, çalışmaya dahil ‎edilen işletmelerin 2016-2019 yılları arasında insan sermayelerini etkin bir şekilde ‎yönettiklerini, ancak, pandemi yılı olan 2020 yılı etkinlik değerlerinde bir düşüş yaşandığını ‎ortaya koymuştur. ‎

ABSTRACT What is experiencing today is a massive shift from material sources to knowledge. As a result ‎of globalization and technological developments, this transformation has covered all areas of ‎economic and social life; consequently, human capital has gained strategic importance and has ‎become one of the most important areas in which businesses invest. Businesses that manage ‎human capital efficiently can get ahead of their competitors by putting forward high ‎productivity and financial performance, creative and innovative ideas. In this context, human ‎capital efficiency in businesses emerges as an important issue.‎ In this study, it is aimed to measure the human capital efficiency of the companies registered ‎in BIST Metal Main Index by Data Envelopment Analysis method. The 5-year data covering ‎the 2016-2020 period of 14 companies included in the study were used. In the first part of the ‎study, human capital and efficiency issues in enterprises were mentioned. In the second part, ‎issues related to the basic metal industry were discussed. In the application part of the study, ‎three inputs (number of employees, personnel expenses and total assets) and two outputs (net ‎sales and profit before tax) variables associated with human capital were determined as a ‎result of literature research. Then, the findings obtained as a result of applying input-oriented ‎Data Envelopment Analysis method (CCR and BCC model) were summarized. The results of ‎the analysis revealed that the companies included in the study managed their human capital ‎efficiently between 2016-2019, but there was a decrease in their efficiency values in 2020, ‎which was the year of the pandemic.‎