Bedreddin Aynî’nin Umdetü’l-Kārî fî Şerḥi Ṣahîhi’l-Buḫârî Adlı Eserinde Haberi Sıfatlarla İlgili Görüşleri

Abstract

ÖZET Kur’an-ı Kerim ve nebevi sünnet, ilahi kemalata uygun bir biçimde aklın anlayacağı şekilde Allah’u tealanın sıfatlarına dair haberde bulunur. Allah’u teala hakkında, hayat, kudret irade, ilim, kelam, sem’, basar ve zatı mukaddese layık, uygun ve kemalatına ters düşmeyecek diğer başka sıfatlar da sabit olmuştur. Kur’an-ı Kerim de Allah’ı yarattıklarına benzediği vehmini uyandıran sıfatlar varid olmuştur, haberi sıfatlar (yüz, el, ayak/topuk, suret, inme/nüzul, vd.). Kur’an-ı Kerim ayetleri ve sünneti nebevide geçmektedir. İnsanlar bu lafızları açıklama konusunda farklı tepkiler vermişlerdir. Sahabe, Kur’an’a toptan iman ettikleri gibi bu lafızlara da aynı şekilde iman etmişlerdir. Abdullah b. Abbas lafızların ilk zahiri anlamından ayrı başka bir ihtimale istinaden tevil etmiştir. İlmi ve anlayışı sahabeden alan tabiin nesli geldi, sahabenin iman ettiği şekilde, üzerinde tartışma yapmadan bu lafızların anlamına iman etmişlerdir. Ve bu konuda bir kaide ortaya koymuşlardır;(…) bu anlayış “Tevfiz” mezhebi olarak meşhur olmuştur. Bu kelime, lafzın ispatı, kastedilen mananın Allah’a bırakılması anlamına gelir. Sonraki süreçte kelami sorunlar ortaya çıktı. Kelami sorunlar arasında en meşhur mesele Haberi sıfatlar sorunu addedilir. Ehli sünnet fırkaları, Eşarilik ve Maturidilik ile teşbih, tecsim ve Şia arasında tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmaların sebebi olarak, Fars ve Rum diyarlarının fethi gösterilir bununla birlikte Arapça bilmeyenler İslam dinine girmişler ve teşbih ihtimali barındıran lafızları zahiri anlamına hamletmişleridir. Allah’ın sıfatlarına zaid olarak ayet ve hadislerde geçen el, yüz, göz gibi haberi sıfatları bu minvalde tefsir etmekte ısrarlı davranmışlardır. Ehli hadis tecsim konusunda iki baş gruba ayrılırlar. Birincisi, Allah hakkında tenzihi açıkça beyan edip müteşabihat konusunda tefviz veya tevili tercih edenler. İkincisi, teşbih anlamı çıkan bazı haberleri ispatlayan bir kısım muhaddis. Bedreddin el-Aynî de bu konuda, masum olan şeriate, Allah’a yakışmayanı tenzih tercih edecek olan akla ve kelimeler ve anlamları açısından Allah’a layık olanın ortaya konulduğu dil/lüğata istinaden bir metot takip etmiştir. genel çerçeve olarak, Eşari ve Maturidi alimlerin te’vil ve tefviz arasında görüşlerinin ortaya konulduğu haberi sıfatlar.

ABSTRACT The Noble Qur’an and the Sunnah of the Prophet (peace be upon him) told about the attributes of God Almighty to bring their meanings closer to the minds in a manner consistent with divine perfection, so He, Glory be to Him, the Most High affirmed: life, power, will, knowledge, speech, hearing and sight, and other attributes that befit His Most Holy Essence, and do not conflict with His perfection, Glory be to Him. However, in the Qur’an there are words that tell about God Almighty. We say to them “the predicate attributes” that seem to illusion that God Almighty likens Him to His creation, (such as the face, the hand, the leg, the image, the descent, and others), which were uttered by the verses of the Holy Book and the purified Sunnah. People’s attitudes towards these terms varied, as for the Companions and they believed in them as they believed in the entire Book, except that it was reported from some of them, such as our master Abdullah bin Abbas (the interpretation), which is Carrying the word without its apparent meaning, with the possibility of it being supported by evidence. Then the followers came and they were the ones who took the knowledge and understanding of the Companions, and they believed in these words Just as the Companions believed in it and did not talk about it, rather they formulated for us in it a general rule, which is: (They commanded it as it came), and this doctrine of theirs was known as (Tafweed): It is the affirmation of the wording And delegating the meaning intended to the Almighty. Then theological problems arose, among which is the problem of predicate attributes, which is one of the most important verbal problems ever, and the most path of disagreement and controversy between the difference between them between the speakers of the Sunnis from the Ash’aris and the Maturidis who followed the doctrine (interpretation), and between the people of analogy and anthropomorphism from the Shiites ( Among them are the Sabaeans, the Hashemites, the Mughiriya, the Bayaniyyah, the Yunus, and others), and from the Hanbali scholars, and from the sects affiliated with the people of hadith from (the Muqatiliyyah, the Karami and others). Likewise, adherence to the literal interpretation of the verses and hadiths that bestow on God the Glorified the Exalted, definitive attributes such as the hand, the leg and the eye. And the face...etc. The people of hadith differ in their views of embodying in two main positions: the first: the position of the one who declares that God transcends money by choosing the doctrine of delegation or interpretation in the analogous, and the second: the position of the one who proves from the hadithers some weak and reprehensible news that hardly Expect interpretation. So, Imam Badr al-Din al-Ayni - may God have mercy on him - gave his evidence in the texts of the Attributes in the light of a methodology founded by an infallible Sharia, a mind that decrees that He, Glory be to Him, disdains what is not appropriate for Him, and a language whose understanding comes from meanings and perfections befitting the Exalted Essence. Through which the opinions of Ash'ari and Maturdi scholars revolved between delegation and interpretation.