DİLBİLGİSİ VE SÖZCÜK BAKIMINDAN TEFSİRDE ŞİİRİN ROLÜ (İSLAMİYETİN İLK BEŞ ASRI)

Abstract

ÖZET Kur’an-Kerim’in tefsirinde şiirin delil gösterilme konusu klasik ve modern dilbilimcilerin ve tefsir âlimlerinin kadim ihtilaf konularından biri olmuş, son dönemlerde de bu konunun araştırılmasına olan ihtiyaç daha da artmıştır. Resulullah (a.s.) döneminde yaşayan, sahabe ve kendilerinden sonra gelen Kur’an-Kerim’in ve hükümlerinin anlaşılmasında söz sahibi olan ihticac dönemindeki dil ve fesahat erbabı kişiler ile bu asırlardan çok sonra yaşayanlar arasındaki tarihi süreçte nüzûl döneminden uzaklaşılması ve özellikle Müslüman olan Acemlerin Araplarla karışması sonucunda Arap dili zayıflamış ve Kur'an-ı Kerîm'in anlaşılması zorlaşmıştı. Yine bu süreçte Kur’an-Kerim’in anlaşılması halka zor gelmiş ve Arapların alışılmış metotları dışına çıktıklarından Kur’an-Kerim’e dair şüpheye düşmüşlerdir. Bu zikredilen sebeplerden dolayı âlimler Kur’an-ı Kerim’in fesahatinde ve Arapça kurallarının kullanımında ortaya çıkan şüphelerin ve sorunların çözümünü şiirin delil gösterilmesinde buldular. Bu çalışma, Arapça kurallarında delil gösterilen şiirleri, şiirin delil gösterilebilme şartlarını ele almaya çalışmış ve ona yönelik şüpheci yaklaşımlara cevap vermeye gayret göstermiştir. Ayrıca Arapların konuşmalarında alışık olmadığı anlam ve kuralların Kur’an-Kerim’deki kullanımına yönelik ortaya çıkan şüphelerde şiirin rolüne değinmiştir. Bu üslubun kullanımında Arap şiirinin önemi ve rolü açık bir şekilde müşahede edilmektedir. Bu şiirlerin delil olarak gösterilmesi; bir taraftan bu şüphelere karşı ikna edici bir cevap olurken diğer taraftan Kur’an-Kerim tefsirinde şiirin delil gösterilmesinin önemi ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada konunun uzamaması ve konu dışına çıkılmaması amacıyla sadece klasik tefsirlerden örnekler getirilmiştir.

ABSTRACT Use of poem as evidence in the exegesis of Quran have been a disputed issue among the classical and modern philologists and mufassirs. Recently, more research on this topic is needed. Since the time discrepancy between the companions of the Prophet and those came afterwards during the period of ihticac, masters of the linguistic and eloquence, who had authority to express their opinions about understanding of the Quran and Prophetic tradition (sunnah) increased, which also meant to be distant from the period of the revelation, and mix of the Iranians with Arabs, Arabic language weakened and it became hard to understand Quran. It was again these periods that people experienced difficulties to understand Quran and had doubts about it for deviating from the usual methods of Arabs. Thus the scholars went for utilization of poem as evidence to get rid of the doubts and problems related to the use of Arabic grammar and eloquence of Quran. This study endeavors to find out the poems used as evidence in Arabic grammar and the conditions on which the poem could be used as evidence and provide answers for the skeptical approaches. It also presents the role of the poem in the removal of doubts on the extraordinary meanings and rules in Quran which were unusual to Arabs. In that sense, the significance and role of the Arabic poem is explicitly observable. Use of these poems as evidence not only is a persuasive response to those doubts but also demonstrates the importance of the poem as evidence in the exegesis of Quran. The scope of this study is limited only to the examples from the classical books of exegesis in order not to extend the length and to become out of subject.