KORONER YOĞUN BAKIMDA HASTASI OLAN AİLE ÜYELERİNDE STRESLE BAŞ ETME VE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞIN İNCELENMESİ

Abstract

ÖZET

Bu araştırma; koroner yoğun bakımda hastası olan aile üyelerinin stresle baş etme yöntemleri ve psikolojik dayanıklılıklarının değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirildi. Aralık 2021-Mart 2022 tarihleri arasında Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Koroner Yoğun Bakım Ünitesi’nde hastası bulunan, çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan ve kendisine ulaşılabilen toplam 205 hasta yakını ile gerçekleştirildi. Veriler Katılımcı Bilgi Formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBÇTÖ) ve Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (YPDÖ) kullanılarak hasta yakınlarından hasta ziyaretlerine engel olmayacak şekilde yaklaşık 20 dakikalık sürede yüz yüze görüşme yöntemiyle toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde sayı ve yüzdelik, ortalama, standart sapma, medyan, en büyük ve en küçük değerler verildi ve tanımlayıcı analizler kullanıldı. İki kategoriye sahip değişkenlerde Mann Whitney U, ikiden fazla kategorik değişkenlerde Kruskal Wallis testi ve Bonferonni düzeltmesi kullanıldı. SBÇTÖ ile PDÖ toplam ve alt boyut puanlarının arasındaki ilişki Spearman korelasyon analizi ile değerlendirildi. Hasta yakınlarının %50,7’sinin kadın, %72,7’sinin evli, %30,7’sinin lise mezunu olduğu belirlendi. Katılımcıların %22,9’unun psikolojik destek aldığı, %39’unun hasta yakınının anne, baba ve eşi dışında bir akrabası olduğu, %40,5’inin kronik hastalığa sahip olduğu, %83,4’ünün yoğun bakım deneyimi olmadığı, %81’inin daha önce bir yakınının yoğun bakımda yattığı, %50,2’sinin bu süreci kısmen etkili bir şekilde yönettiği belirlendi. SBÇTÖ alt boyut puanlarının sırasıyla kendine güvenli yaklaşım, iyimser yaklaşım, sosyal destek arama, çaresiz yaklaşım, boyun eğici yaklaşım olduğu bulundu. Cinsiyet, eğitim durumu, meslek, kronik hastalık durumuna göre SBÇTÖ alt boyut puan ortancalarında gruplar arasında anlamlı fark bulunurken; medeni durum, psikolojik destek alma durumu ve yakınlık derecesine göre gruplar arasında anlamlı farklılık saptanmadı. Hasta yakınlarının YPDÖ toplam puanının 3,83±0,54 olduğu, en yüksek puanlı alt boyutun aile uyumu (4,20±0,74), en düşüğün ise gelecek algısı (2,31±0,44) olduğu belirlendi. YPDÖ toplam puan ve alt boyutları ile Kendine Güvenli Yaklaşım, İyimser Yaklaşım ve Sosyal Destek Arama Yaklaşımı alt boyutları arasında pozitif yönde; Çaresiz Yaklaşım ve Boyun Eğici Yaklaşım alt boyutları arasında negatif yönde orta derecede anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlendi (p<0,001). Sonuç olarak, hasta yakınlarının stresle etkin başa çıkabildikleri, psikolojik dayanıklılığın etkin başa çıkmayı artırdığı belirlenmiştir. Hasta yakınlarının daha etkin şekilde stresle başa çıkabilmeleri için gerekli müdahalelerin yapılması önerilmektedir.

ABSTRACT

This study was carried out to evaluate the methods of coping with stress and psychological resilience of family members who are sick in coronary intensive care unit. Between December 2021 and March 2022, the study was conducted with a total of 205 relatives of patients who had patients in the Coronary Intensive Care Unit of Karabuk University Training and Research Hospital, who met the inclusion criteria and could be reached. Data were collected using the Participant Information Form, the Adult Stress Coping Styles Scale (SSST), and the Psychological Resilience Scale (PBL) by face-to-face interview method over a period of approximately 20 minutes, so as not to interfere with patient visits by the relatives of the patients. In the evaluation of the data, number and percentage, mean, standard deviation, median, maximum and minimum values were given and descriptive analyzes were used. Mann Whitney U was used for variables with two categories, Kruskal Wallis test and Bonferonni correction for more than two categorical variables. The relationship between the SBSC and PBL total and sub-dimension scores was evaluated with Spearman correlation analysis. It was determined that %50.7 of the patient's relatives were women, %72.7 were married, and %30.7 were high school graduates. %22.9 of the participants received psychological support, %39 had a relative other than their mother, father and spouse, %40.5 had a chronic disease, %83.4 had no intensive care experience, It was determined that % 81 of them had a relative in the intensive care unit before, and %50.2 of them partially managed this process effectively. Self-confident approach, optimistic approach, seeking social support, helpless approach, submissive approach were found to be the sub-dimension scores of SBCT, respectively. While there was a significant difference between the groups in the median scores of the SBCT sub-dimensions according to gender, educational status, occupation, and chronic disease; there was no significant difference between the groups in terms of marital status, receiving psychological support and degree of affinity. It was determined that the total score of the patient's relatives was 3.83±0.54, the highest score was family cohesion (4.20±0.74), and the lowest was the perception of the future (2.31±0.44). There is a positive correlation between YPDO total score and sub-dimensions and Self-Confident Approach, Optimistic Approach and Social Support-Seeking Approach; It was determined that there was a moderately significant negative relationship between the Helpless Approach and Submissive Approach sub-dimensions (p<0.001). As a result, it was determined that the relatives of the patients were able to cope with stress effectively, and that psychological resilience increased effective coping. It is recommended that the necessary interventions be made so that the relatives of the patients can cope with stress more effectively.