KAYSERİ YAMULA BARAJI ÇEVRESİNDE BOŞALTILAN KIRSAL YERLEŞİM ALANLARININ MEKÂNSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: HASANCI YERLEŞİMİ ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET

Kırsal yerleşim alanları, yaşamsal faaliyetlerin devam ettirilebilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Çeşitli sebeplerle kırsal alanlardan yapılan göçler, doğal afetler ve baraj yapımı gibi nedenlerden dolayı kırsal yerleşim alanları büyük zararlar görmüş hatta yok olmuştur. Kırsal yerleşim alanlarının canlandırılabilmesi ve gelişmesi için farklı kurum kuruluş ve kişiler tarafından yerleşim ve konut ölçeğinde çeşitli projeler geliştirilmiştir. Ancak, geliştirilen bu projeler ile mevcut kırsal yerleşim alanları ve kırsal konutlar arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum kırsal yerleşimlerin sürdürülebilirliği için bir tehdit oluşturmaktadır. Buradan hareketle yapılan bu tez çalışmasında kırsal yerleşim alanlarının mekânsal sürdürülebilirliği konu edinmiştir. Çalışmanın amacı ise kırsal yerleşim alanlarında yaşamın, kültürün ve üretimin sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için sürdürülebilir yerleşim alanı ve mekanların oluşturulması olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda çalışma altı bölümde gerçekleştirilmiştir. İlk bölümde çalışmanın konusu, kapsamı, kullanılan materyaller, yöntem, konuya ilişkin mevcut çalışmalar ve çalışmanın özgün değeri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde konuya ilişkin bilgi toplaması gerçekleştirilmiştir. Bu noktada kırsal alan, sürdürülebilirlik, ekoköy kavramları hakkında bilgi verilmiştir. Temel kavramların devamında Türkiye’de kırsal yerleşimlere ilişkin mevzuat incelenmiştir. Bu bölümde son olarak yurtiçi ve yurtdışında kırsal yerleşim projeleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde çalışma alanı olarak belirlenen Yamula Barajı çevresindeki kırsal yerleşim alanlarının genel özellikleri hakkında bilgi toplanmıştır. Dördüncü bölüm iki etapta gerçekleştirilmiştir. İlk etapta arazi çalışması gerçekleştirilerek on iki kırsal yerleşim bölgesi sosyo-kültürel, ekonomik ve çevresel özellikleri açısından incelenmiştir. İkinci etapta çalışmanın ikinci bölümünde incelenen yurtiçi konut projeleri ve mevcut yerleşim alanındaki konutlar BIM temelli Revit programı aracılığıyla sürdürülebilirlik analizine tabi tutularak kıyaslanmıştır. Beşinci bölümde dördüncü daha önceki bölümlerde yapılan çalışmalar sonucu elde edilen veriler ile Hasancı bölgesinde sürdürülebilir kırsal yerleşim örneği oluşturulmuştur. Bu doğrultuda nüfus, konut alanı, zorunlu donatı alanı ve incelenen örnekler doğrultusunda öneri işlevler için alan hesapları yapılmıştır. Devamında Hasancı bölgesinde öneri yerleşimin konumlandırılacağı arazi belirlenerek öneri bir yerleşim planlaması gerçekleştirilmiştir. Bu yerleşimde bulunması gereken mekânların özellikleri hakkında bilgi verilerek örnek kırsal konut projeleri oluşturulmuştur. Altıncı ve son bölümde çalışma kapsamında elde edilen sonuçlara ve sürdürülebilir kırsal yerleşimler oluşturulabilmesi için önerilere yer verilmiştir. Yapılan bu çalışma ile literatüre katkı sağlaması ve yapılacak çalışmalara temel oluşturması hedeflenmektedir.

ABSTRACT

Rural settlement areas are of great importance for the continuation of vital activities. Due to various reasons such as migration from rural areas, natural disasters and dam construction, rural settlements have suffered great damage or even disappeared. In order to revitalize and develop rural settlements, various projects on the scale of settlement and housing have been developed by different institutions, organizations and individuals. However, there are differences between these developed projects and existing rural settlements and rural residences. This situation poses a threat to the sustainability of rural settlements. From this point of view, this thesis study deals with the spatial sustainability of rural settlements. The aim of the study was determined as the creation of sustainable settlement areas and spaces in order to ensure the sustainability of life, culture and production in rural settlements. In this context, the study was carried out in six sections. In the first part, information is given about the subject of the study, its scope, the materials used, the method, the current studies on the subject and the original value of the study. In the second part, information was collected on the subject. At this point, information is given about the concepts of rural area, sustainability and ecovillage. In the continuation of the basic concepts, the legislation on rural settlements in Turkey has been examined. In this section, rural settlement projects at home and abroad are examined. In the third part, information was collected about the general characteristics of the rural settlements around the Yamula Dam, which was determined as the study area. The fourth part was carried out in two stages. In the first stage, field work was carried out and twelve rural settlements were examined in terms of their socio-cultural, economic and environmental characteristics. In the second stage, the domestic housing projects examined in the second part of the study and the houses in the existing settlement area were compared by subjecting them to sustainability analysis through the BIM-based Revit program. In the fifth chapter, a sustainable rural settlement example was created in the Hasancı region with the data obtained as a result of the studies carried out in the fourth and previous chapters. In this direction, area calculations were made for the suggested functions in line with the population, housing area, mandatory reinforcement area and the samples examined. Afterwards, a proposed settlement planning was carried out by determining the land where the proposed settlement will be located in the Hasancı region. Sample rural housing projects were created by giving information about the characteristics of the spaces that should be found in this settlement. In the sixth and last chapter, the results obtained within the scope of the study and suggestions for creating sustainable rural settlements are given. With this study, it is aimed to contribute to the literature and to form a basis for future studies.