Özel Finans Kurumlarının Katılım Bankasına Dönüşümü ve Katılım Bankacılığı Sektörü Swot Analizi

Abstract

ÖZ Dünyada İslami Banka ya da faizsiz banka olarak adlandırılan faizsiz bankacılık sistemi Türkiye’de ilk olarak Özel Finans Kurumları ismiyle faizsiz bankacılık prensipleriyle hizmet vermeye başlamışlardır. İslam dininde faizin yasak olması sebebiyle dini hassasiyeti olan insanlar ellerindeki tasarruflarını değerlendirmek, ekonomiye katmak için faizsiz bankaları tercih etmektedirler. Ülkemizde özel finans kurumları adıyla 1985 yılında faizsiz bankacılık başlamıştır. Kuruldukları yıldan 1999 yılına kadara Bakanlar Kurulu kararnamesi ile faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. 1999 yılında 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamına alınmışlardır banka statüsü kazanmışlardır fakat hukuki alt yapılarının daha sağlam olması 2005 yılında 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu kapsamına alınarak olmuştur. Bu Kanunla isimleri Katılım Bankası olarak değiştirilmiştir ve bu kanun kapsamında faaliyetlerine devam etmektedirler. Katılım bankaları faizsiz bankacılık ilkeleriyle hizmet vermeye devam etmektedirler. Fon toplama ve fon kullandırma faaliyetleri İslam’ın yasak kıldığı faizden uzak durarak müşterine bu hizmetleri sunmaktadırlar. Çalışmada bankacılık kavramı, ülkemizde ve dünyada bankacılığın gelişimi belirtilmiştir. Faiz kavramı, faizsiz bankacılık sistemi ve faaliyetleri, faizsiz bankalar ülkemizdeki adıyla katılım bankalarının geleneksel bankalarla olan farkları karşılaştırılmıştır. Geleneksel ve katılım bankalarının performanslarını değerlendirmek için kullanılan SPSS, TOPSIS VIKOR ve CAMELS gibi yöntemlerinin kullanıldığı çalışmalar literatür taraması yapılarak incelenmiş tablo şeklinde sunulmuştur. Faizsiz bankacılığın ülkemizdeki tarihçesinden başlayarak kapanan faizsiz bankalara ve günümüzde faaliyet gösteren katılım bankaları hakkında bilgilere yer verilmiştir. Son olarak özel finans kurumlarının katılım bankasına dönüşümü ve sağladığı faydalar belirtilmiştir. Bankacılık sektörü içinde önemli bir yer edinen katılım bankalarının swot analizi yapılmıştır. Katılım bankalarının güçlü ve zayıf yanları, tehditleri ve fırsatları belirtilmiştir. Zayıf yanlara ve tehditlere çözümler bulunduğu takdirde katılım bankalarının gelişimi artacaktır. Günümüzde altı tane üçü özel sermayeli diğer üçü ise kamu sermayeli olmak üzere katılım bankaları faaliyetlerini devam ettirmektedirler.

ABSTRACT

The interest free banking system, which is called Islamic Bank orinteret free bank in the world, started toserve in Turkey with the principles of interest. Free bankin gunder the name of Private Finance Institutions. Due to the prohibition of interet in Islam, people with religios sensitivity prefer interest free banks to evaluate their saving sand add them to the economy. In our country, interest free banking started in 1985 under the name of Private finance institutions. From the year they were founded until 1999,they continued their activities with the decree of the Council of Ministers. They were included in the scope of the Banking Law No.4389 in 1999 and gained the status of a bank, but their legal infrastructure was more robust in 2005 by being included in the scope of the Banking Law No. 5411. Witht his Law, their names were changed as Participation Bank and they continue their activities with in the scope of this law. Participations banks continue to serve with the principles of interest free banking. Fund collection and fund raising activities stay away from the interest prohibited by Islam and offer the services to their customers. In the study, the concept of banking and the development of banking in our country and in the World are stated. The concept of interest, the interest free banking system and its activities, interest free banks in our country, the differences between Participation banks and traditional banks were compared. Studies using methods such as SPSS, TOPSIS, VIKOR and CAMELS, which are used to evaluate the performances of traditional and Participation banks, are presented in the from of a tablet hat has been examined by literatüre review. Starting from the history of interest free banking in our country, information about interest free banks that were closed and participations banks operating today are given. Finally, the transformation of Private finance institutions into Participation banks and the benefits it provides are stated. A SWOT analysis of paticipation banks, which have an important place in the banking sector, has been made.The Strengthsand Weaknesses, Threatsand Opportunities of Participation banks are indicated. If solutions to Weaknessesand Threats are found, the development of Participation banks will increase. Today, six Participation banks, three with Private Capital and three with public capital, continue their activities.