Bağımsızlık Sonrası Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Toprak Bütünlüğü ve Sınır Sorunları

Abstract

ÖZ Azerbaycan 1991 yılında bağımsızlığını ilan edinceye kadar Rusya, İran ve kısmen de Türkiye sınırları arasında varlığını sürdüren bir ülkeydi. İlk olarak Azerbaycan sınırları Rusya’nın Transkafkasya Seymi’ni oluşturması sonucunda belirlenmiştir. Bu tarihlerde Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’dan oluşan Seym daha sonra 26 Mayıs 1918’de Gürcistan’ın bağımsızlığını ilan etmesi ile dağılmıştır. 28 Mayıs 1918’te ise Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmiş, 28 Nisan’da 1920’de Bolşevik Rusya’sının müdahalesi ile bu bağımsızlığa son verilmiştir. Azerbaycan’ın yeniden bağımsız bir ülke oluşu Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecine girmesiyle gerçekleşmiştir. Bağımsız bir ülke olan Azerbaycan Cumhuriyeti günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Bu süreçte hem Rusya Federasyonu hem de onun desteklediği Ermenistan ile ciddi sorunlar yaşamış olsa da son beş yılda göstermiş olduğu kararlılıkla hem kaybettiği topraklarını hem de prestijini yeniden kazanabilmiştir. Ayrıca Rusya ve Gürcistan ile olan sınır sorunlarını büyük ölçüde çözen Azerbaycan 2020 savaşının ardından Ermenistan ile olan sınır sorunlarını da çözmeye yaklaşmıştır. Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü ve sınır sorunlarını inceleyen bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü ve uluslararası ilişkileri ele alınmış; ikinci bölümde Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü etkileyen unsurlara değinilmiştir. Hazar Denizi’nin hukuki statüsü de ele bu bölümde alınan bir diğer konu olmuştur. Üçüncü bölümde ise Azerbaycan’ın yaşadığı sınır sorunları incelenmiş, Azerbaycan’ın Rusya Federasyonu ile olan sınır ilişkileri, Gürcistan ile yaşadığı sınır sorunları ve Ermenistan ile ilgili barışı sağlamak adına atılan adımlar ele alınmıştır.

ABSTRACT Until Azerbaijan declared its independence in 1991, it was a country that existed between the borders of Russia, Iran and partly Turkey. National borders of Azerbaijan were first determined through Russia’s formation of the Seymi of Transcaucasian. The Seym, which consisted of Azerbaijan, Armenia and Georgia at that time, was dissolved on May 26, 1918, when Georgia declared its independence. On 28 May 1918, Azerbaijan declared its independence, and on 28 April 1920, this independence was ended with the intervention of Bolshevik Russia. Following the disintegration of the Soviet Union, Azerbaijan has been re-established as an independent country. The Republic of Azerbaijan is an independent country, still existing to the present day. Although the serious problems it had during the process with both the Armenia and its provider; Russian Federation, Azerbaijan was able to regain both the lost lands and the prestige with the determination it showed in the last five years. Moreover, after the 2020 war, Azerbaijan, managed to solve the problems relating to its border with Russia and Georgia to a large extent, while coming close bringing the same problems to an end with Armenia. This study, which examines the territorial integrity and border problems of Azerbaijan, consists of three parts. In the first part, the territorial integrity and international relations of Azerbaijan were discussed; in the second part, the factors affecting the territorial integrity of Azerbaijan are mentioned. The legal status of the Caspian Sea has also been another subject discussed in this section. In the third part, the border problems experienced by Azerbaijan were examined, the border relations of Azerbaijan with the Russian Federation, the border problems with Georgia and the steps taken to ensure peace with Armenia were discussed.