ŞEMSEDDİN MUHAMMED EŞ-ŞÂFİ`Î’NİN (Ö. 896’DAN SONRA) KUR’AN TEFSİRİNDE EL-KEHF VE MERYEM SURELERİ – ARAŞTIRMA VE TAHKİK

Abstract

ÖZET Bu araştırmada Şemseddin Muhammed Ebu Hâmid El-mısrî’nin (ö. hicri 896’dan sonra) tefsiri ele alınmakta, tefsirde bulunan El-kehf ve Meryem surelerinin inceleme ve tahkiki yapılmaktadır. Araştırma sayesinde İslam kütüphanesi yeni bir yazma eserle zenginleştirilmiş olacaktır. Tahkik çalışması metinlere belli bir teorik perspektif ile yaklaşılarak yapılacaktır. Nüshalar birbirleriyle karşılaştırılacak, yorumlanacak ve sağlaması yapılacaktır. Ayrıca tefsirin müellifi ve yaşadığı çağın şafi`î önderi olan Şemseddin El-mısrî El-makdisî Eş-şâfi`î tanıtılacaktır. Yine müellifin tefsir metodu ve çalışmasındaki üslubu hakkında malumat verilecektir. Araştırmanın problemi müellifin El-kehf ve Meryem surelerinde dile getirdiği bazı farklı tefsir, fıkıh ve hadis görüşlerinin uzlaştırılması konusudur. Bu görüşlerin çoğunu teyit etmek ve onlar üzerindeki kapalılık ve belirsizliği gidermek için görüşün alındığı kaynaklara müracaat etmek gerekmiştir. Bu özellikle ashâb-ı kehf ve Hz. Meryem kıssaları hakkında çokça kullanılan isrâiliyat haberlerinde vardır. Yazmalar, kaybolmuş veya yazma halinde bekleyen kitaplarda yer alan ve bilinmeyen bilgi kaynaklarını bize ulaştırması bakımından önemli bir ihtiyacı karşılamaktadırlar. Ayrıca yazmalar delil/edille kitaplarından adını duyduğumuz, artık var olmayan değerli ve nadir kaynaklardaki bilgilere ulaşmamızı sağlarlar. Yine bu eserler yeni anlamlar ifade eden çeşitli tefsir görüşlerini ve açıklayıcı sözleri de bize sunarlar. Ayet-i kerimelerin önceki tefsirlerinde yer alan bazı tartışmalı konuları çözerler. Araştırmada metin tahkik çalışması yapılmıştır. Eserin tahkik yapılmaya uygun özelliklere sahip bir nüshası diğer nüshalarıyla karşılaştırılmış ve tahkik faaliyetinin bilinen kurallarına uygun şekilde çalışılmıştır. Eserin müellifinin tefsir metodu ve üslûbu açıklanırken; onun garîb kelimeleri tefsiri, bu kelimelerin kökenleri hakkında söyledikleri, ayetin mücmel anlamını açıklaması, müfessirlerin ayetin anlamı etrafındaki tartışmaları, bu tartışmalardaki filoloji, gramer ve belagata dair unsurları hakkında malumat verilmiştir.

ABSTRACT This research deals with the interpretation of the Egyptian Shams al-Din Muhammad Abu Hamid (d. after 896 AH), It included the studying and probing of the two surah (Al-Kahf and Maryam). Its aim is to enrich the Islamic library with a new manuscript, and to show it in the best possible way, as well as applying the probing by linking the theoretical side to working on the text and serving it in terms of copying, matching, commenting, documenting, and introducing a Shafi’i scholar in his era, who is Shams al-Din al-Masri al-Maqdisi al-Shafi’i, the author of the interpretation, in addition to defining the author's interpretive method and the manner he followed. The problem of the research lies in reconciling some of the exegetical, jurisprudential, and hadith opinions mentioned by the author in Surat Al-Kahf and Maryam, which need to refer to many sources to check them out, and remove confusion and ambiguity about them, especially with regard to the reports in the Israelis that explain many stories of Ashab Al-Kahf and Maryam Peace be upon her. The importance of the research is represented in what the manuscript presents of new knowledge sources for lost books, manuscripts, or rare and precious sources that we heard about in the evidence books that no longer exist, in addition to the opinions and explanatory sayings he presents which add new meanings and settle some controversial issues that came in the previous interpretations about the noble verses. The method the researcher has followed is the method of probing texts, which relies on the well-known rules of this art such as presenting one copy for specific considerations, copying it, contrasting it with the other copy, clarifying the author's method and way firstly by interpreting the strange vocabularies, explaining its derivation, then clarify the overall meaning of the verse, discussing the opinions of commentators about its meaning, and mentioning its linguistic, grammatical, and rhetorical aspects.